Δευτέρα 31 Δεκεμβρίου 2018

Νέος δίσκος από τον Βασίλη Φλώρο






«Το άστρο της τραμουντάνας»
Ερμηνεία: Μαρία Ευλαβή / Στίχοι – Μουσική: Βασίλης Φλώρος


Δελτίο Τύπου
Ο τραγουδοποιός Βασίλης Φλώρος, μετά την κυκλοφορία του τραγουδιού «Ξεγελώντας τον άγονο χρόνο», παρουσιάζει την τρίτη προσωπική δισκογραφική του δουλειά, με τον ιδιαίτερο τίτλο «‘ρῖγος ψυχῆς φορεμάτων».

Λόγος ξεχωριστός, εικόνες δυνατές, μουσική γραφή που ακροβατεί πάντα ανάμεσα στο λόγιο και στο λαικό στοιχείο, δοσμένα αυτή τη φορά μέσα από μια σύγχρονα αφαιρετική και ατμοσφαιρική παραστατική οπτική!

Στο album περιλαμβάνεται το ποίημα «Εις την μνήμην του Επαμεινώνδα Δεληγιώργη» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και το ποίημα «Λαμπυρίδες» του Ινδού ποιητή και φιλοσόφου Rabindranath Tagore, σε μελοποίηση και έμμετρη απόδοση αντίστοιχα του Βασίλη Φλώρου.

Σε ένα απόσπασμα από το διήγημα «Φαρμακολύτρια» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη χαρίζει την ξεχωριστή του αφήγηση ο Μανόλης Μπαρδάνης.

Συνοδοιπόρος του τραγουδοποιού στο album «‘ρῖγος ψυχῆς φορεμάτων» είναι η νεαρή βορειοελλαδίτισσα ερμηνεύτρια Μαρία Ευλαβή, ενώ τα τραγούδια του δίσκου ντύνουν μουσικά εξαιρετικοί σολίστες.

Στο κομμάτι «Glockenspiel Man» συμπράττει ενορχηστρωτικά ο συνθέτης Μάνος Μυλωνάκης.

Φιλική συμμετοχή ο Δημήτρης Μυστακίδης.

Το εξώφυλλο και το ένθετο του δίσκου φιλοτέχνησε ο σπουδαίος «νεοσυμβολιστής» ζωγράφος και εικαστικός Λάκης Μουρατίδης.

Το cd κυκλοφορεί από την εταιρεία «Αγάντα Μουσικές Παραγωγές».

“...κι άνθρωπος τέλειος κι ασήμαντος, ανάρχων θεός, με το καλό μέρος του εαυτού του αγνό ζευγίτη και σπορέα των πιο όμορφων δημιουργημάτων, που γίνονται φορέματα εκείνων που δεν αντέχουν να αντικρίσουν κατάματα, τη γύμνια της αλήθειας και της ειλικρίνειας, αλλά και εκείνων που σε καιρούς χαλεπούς μπορούν ακόμη να νιώσουν το 'ρῖγος της ψυχῆς των φορεμάτων τους...” Βασίλης Φλώρος



Σάββατο 29 Δεκεμβρίου 2018

Η Σοφία Καμαγιάννη μελοποιεί Παλαμά για τον πρώτο προσωπικό δίσκο της Κλεονίκης Δεμίρη





Το σπίτι που γεννήθηκα


Το σπίτι που γεννήθηκα κι ας το πατούν οι ξένοι,
στοιχειό είναι και με προσκαλεί, ψυχή και με προσμένει.


Το σπίτι ας του νοθέψανε το σχήμα και το χρώμα
και ανόθευτο και αχάλαστο, και με προσμένει ακόμα.

Το σπίτι που γεννήθηκα ίδιο στην ίδια στράτα
στα μάτια μου όλο υψώνεται και μ’ όλα του τα νιάτα.

Ας ήρθαν τα γεράματα κι ας κύλισαν οι χρόνοι,
απ' το ψιμύθρι του αλλασμού κι απ' του χαμού τη σκόνη.

Και απείραχτο κι ανέγγιχτο στη Μοίρα αγνάντια στέκει,
κι από τον κήπο μου για με χλωρά στεφάνια πλέκει.

Του κάκου οι έγνοιες, οι καιροί, πληγές καρδιών και τόπων.
Τα μάτια μου άλλα, κι άλλα είναι τα μάτια των ανθρώπων.

Το σπίτι που γεννήθηκα κι ας το πατούν οι ξένοι
στοιχειό και σαν απάτητο, με ζει και με προσμένει...






Δελτίο Τύπου

"Το σπίτι που γεννήθηκα", το ποίημα του Κωστή Παλαμά σε μουσική της Σοφίας Καμαγιάννη, ερμηνεύει η Κλεονίκη Δεμίρη. "Το σπίτι που γεννήθηκα" είναι το δεύτερο τραγούδι προάγγελος του πρώτου προσωπικού της album. Το νέο τραγούδι είναι διαθέσιμο στις ψηφιακές μουσικές πλατφόρμες, ενώ το album με τίτλο "Λόγια Ανείπωτα" θα κυκλοφορήσει τους επόμενους μήνες από τις εκδόσεις ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ.

"Το σπίτι που γεννήθηκα" είναι η αυλή που παίζαμε όταν ήμασταν μικροί, η μυρωδιά από τις πασχαλιές στο χωριό τις πρώτες μέρες της άνοιξης, οι γονείς μας στα γιορτινά τραπέζια, η μυρωδιά του φαγητού της μαμάς, η γιαγιά και ο παππούς μας, το σπίτι που αφήσαμε εδώ και χρόνια και φύγαμε γι' αλλού... η χαμένη πατρίδα μας. "Το σπίτι που γεννήθηκα" είναι η φωνή και τα μάτια ενός αγαπημένου προσώπου που δεν θα ξαναδούμε ποτέ, οι παιδικοί μας φίλοι, οι πρώτοι μας έρωτες... Κάθε δυνατό συναίσθημα που δεν θα ξεχάσουμε, καθετί που αφήσαμε πίσω μας, είτε το θέλαμε είτε όχι, χωρίς όμως ποτέ να πάψουμε να το νοσταλγούμε.

Ένα τραγούδι που η Σοφία Καμαγιάννη εμπνεύστηκε λίγο πριν επισκεφθεί την Αμερική για μια παράσταση στην Ομογένεια και εμπιστεύθηκε στην Κλεονίκη Δεμίρη, η οποία το αγάπησε από την πρώτη στιγμή και το ενέταξε στο πρόγραμμα των συναυλιών της στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Ένα τραγούδι που συγκινεί τους ακροατές, ιδιαίτερα τους Έλληνες στο εξωτερικό που πάντα ζητούν να μάθουν περισσότρα γι' αυτό. Από τα λίγα τραγούδια στο ρεπερτόριό της που δεν μιλάει για τον έρωτα, αλλά για τη σχέση του ανθρώπου με την μνήμη, τη διαχείριση της απώλειας, τη νοσταλγία, όπως λέει η ίδια η ερμηνεύτρια.

Τόσο στις συναυλίες της όσο και στο καινούργιο της album, η Κλεονίκη Δεμίρη αποδίδει το ποίημα του Κωστή Παλαμά με τρόπο μοναδικό, δίνει στην ερμηνεία της το χαρακτήρα ενός εσωτερικού μονολόγου, αφήνοντας στον ακροατή τον χώρο να νοηματοδοτήσει με το δικό του τρόπο το τραγούδι, να δημιουργήσει τις δικές του εικόνες, να σιγοτραγουδήσει για το δικό του "σπίτι"...

Ένα τραγούδι που της ταιριάζει απόλυτα, που αναδεικνύει τις ερμηνευτικές της δυνατότητες, την ιδιαιτερότητα της πλούσιας φωνής της, με το ξεχωριστό και ζεστό της χρώμα, την θεατρικότητα και τον αυθορμητισμό της που πάντα ενθουσιάζει το κοινό στις παραστάσεις της.

Η Σοφία Καμαγιάννη έχει γράψει ορχηστρική μουσική για μικρά και μεγάλα σύνολα, τραγούδια, μουσική για πολλά θεατρικά έργα, όπως π.χ. για την παράσταση "Ψηλά από τη γέφυρα" (Εθνικό Θέατρο), για τους "Πέρσες" (Κ.Θ.Β.Ε.), για το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας. Επίσης, έχει ιδιαίτερη σχέση με τα τα πολύτεχνα έργα με πιο γνωστή τη μουσικοθεατρική παράστασή της "Πέρασα..." σε ποίηση της Κικής Δημουλά.

Η Κλεονίκη Δεμίρη, πέρα από το πλήθος προσωπικών συναυλιών που έχει δώσει στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έχει συνεργαστεί με σπουδαίες ορχήστρες και δημιουργούς, μεταξύ των οποίων η ΟΣΜ της ΕΡΤ, η Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης, το TANGartO quintet, ο Γιάννος Αιόλου, ο Νίκος Πλατύραχος, η Σοφία Καμαγιάννη, ο Δημήτρης Μαραμής, ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος και πολλοί άλλοι.

Δισκογραφικά συμμετείχε το 2014 στο album "Ο Νοέμβρης των ματιών της" του Α. Κουσκουμβεκάκη ερμηνεύοντας το ομώνυμο τραγούδι, καθώς και τρία ακόμη τραγούδια, ενώ συμμετείχε επίσης με ένα τραγούδι του Γιάννου Αιόλου στο soundtrack της ταινίας "Wintry Nostalgia".



Η Κλεονίκη Δεμίρη αφιερώνει "Το σπίτι που γεννήθηκα" σε όλους εκείνους που ζουν μακριά από την πατρίδα τους...

Δευτέρα 24 Δεκεμβρίου 2018

"Δέκα χιλιάδες χρόνια", του Βασίλη Χουλιαρά




Δέκα χιλιάδες χρόνια


του Βασίλη Χουλιαρά


Δέκα χιλιάδες χρόνια. Τόσα ακριβώς απαιτήθηκαν, σύμφωνα πάντα με την παράδοση, για να χτιστεί ο ναός του Θεού στο όρος Τενάου, κατά τη διάρκεια των οποίων πλήθος ικανών και άξιων εργατών, τεχνιτών και μηχανικών εργάστηκε αδιάκοπα. Και όταν και το τελευταίο κομμάτι μπήκε επιτέλους στη θέση του, τότε, εκείνα τα πρώτα που είχαν τοποθετηθεί -οι θεμέλιοι λίθοι του δηλαδή-, που όλο αυτό το διάστημα δέχονταν την ανελέητη φθορά, μέσα σε μια στιγμή μόνο, λες και τόσο καιρό αυτό περίμεναν, άρχισαν να αποσαθρώνονται, και την επόμενη κιόλας όλα είχαν πια καταρρεύσει, και εκεί που θα έπρεπε το μεγαλόπρεπο κτίσμα να στέκει, που τόσο χρόνο, με τόσο κόπο, είχαν τόσοι και τόσοι αφιερώσει, δεν είχε απομείνει πέτρα πάνω στην πέτρα.

Δε θυμάμαι ποιος και πότε μου διηγήθηκε αυτή την ιστορία, και ούτε οριστικά ποτέ μου κατέληξα στο τι ακριβώς ήθελε με αυτή να μου πει. Αν ήταν η απαρέσκεια του Θεού που γκρέμισε αυτό το ανοσιούργημα, μιας και όλη η πλάση είναι ο ναός Του ή μήπως η ευαρέσκεια Του ήταν που άφησε, έστω για μια στιγμή, να υπάρξει, με αυτά τα φθαρτά υλικά, ένα τέτοιο οικοδόμημα;

Κι εγώ, που δεν πρόκειται να ζήσω τόσα πολλά χρόνια, γνωρίζω πως δεν μπορώ να αποτελειώσω ένα τόσο τεράστιο και ίσως μάταιο έργο. Όμως, καθώς διαβάζω αυτές τις λέξεις, μπορώ και βλέπω το ναό έτοιμο, να λάμπει στον ήλιο, και την ίδια στιγμή τον βλέπω να καταρρέει και να χάνεται από τα μάτια μου. Κι αυτή είναι η μαγική δύναμη των λέξεων, που για κάποιο λόγο μάς έχει δοθεί.


Από: Βασίλης Χουλιαράς, Ο φάρος του Σόρενσον, Εκδόσεις Θράκα, 2018.

Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου 2018

Οι ευχές του Γιώργου Μονεμβασίτη




Καθώς το 2018 μετρά τις τελευταίες του μέρες ο καθένας μας μετρά τις μέρες της χρονιάς που πέρασε, αυτά που του έφεραν, αυτά που του πήραν. Στέκεται και στους αποχαιρετισμούς. Που κάποιοι ήταν οδυνηροί. Και αναρωτιέται τι θα του λείψει τη χρονιά που καταφτάνει. Για μας η απάντηση είναι μια. Θα μας λείψει ο καλός φίλος, ο σοφός δάσκαλος, ο ταπεινός άνθρωπος, ο ευεργέτης του σύγχρονου Ελληνικού Τραγουδιού, που εδώ και λίγους μήνες βρίσκεται στων αγγέλων τα μπουζούκια και σκαρώνει στα κιτάπια του στίχους που δεν τους πιάνει ο νους...

Θελήσαμε στη θύμησή του να αποχαιρετίσουμε την παλιά χρονιά και κυρίως να υποδεχτούμε τη νέα χρονιά με κάποια δικά του αισιόδοξα λόγια. Η αναζήτηση μάταιη… Ο Μάνος Ελευθερίου (Ερμούπολη Σύρου 12 Μαρτίου 1938 – Αθήνα 22 Ιουλίου 2018) πραγματιστής και ρεαλιστής καθώς ήταν δεν βρήκε χαρά να τραγουδήσει. Επέμενε στο «Παραπονεμένα λόγια έχουν τα τραγούδια μας, γιατί τ’ άδικο το ζούμε μέσα από την κούνια μας». Θα ήταν όμως άδικο να ακυρώσουμε την επιθυμία μας να υποδεχτούμε την καινούρια χρονιά με δικά του λόγια.

Αντί για το λυγμό, τουλάχιστον τον υπαινιγμό. Κι αυτός ήρθε αυθόρμητα στο νου.

Του κόσμου το στενό γεφύρι
θα το περάσουμε μαζί
θα ’ναι η καρδιά σου παραθύρι
τα λόγια σου παλιό κρασί

Μνημονεύετε Μακρυγιάννη, τον έχουμε μεγάλη ανάγκη σήμερα.

Μόνο να γράφεις τ’ όνομά σου
και κείνο το ΄μαθες μισό,
μα συλλαβίζεις τα όνειρά σου 
στο Άργος και τον Ιλισό

Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες
τρεις του Σεπτέμβρη να περνάς
και τσικουδιά στους καφενέδες
τα παλληκάρια να κερνάς

Του κόσμου το στενό γεφύρι
θα το περάσουμε μαζί
θα ΄ν΄ η καρδιά σου παραθύρι
τα λόγια σου παλιό κρασί

(Τους στίχους του Μάνου Ελευθερίου μελοποίησε ο Ηλίας Ανδριόπουλος και το τραγούδι ενέταξε στον κύκλο Γράμματα στον Μακρυγιάννη που δισκογραφήθηκε το 1979. Το τραγούδησαν η Άλκηστις Πρωτοψάλτη και ο Αντώνης Καλογιάννης).

Αισιόδοξες να ᾽ναι οι σκέψεις, καθώς η νέα χρονιά ανατέλλει.
Και να ᾽ναι η Ελπίδα οδηγός στο 2019.

Ντιάνα Βρανούση - Γιώργος Β. Μονεμβασίτης

Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2018

Βασίλης Χουλιαράς: Ο φάρος του Σόρενσον




«Κοίτα! Βλέπεις εκείνη την αχνή αναλαμπή στο βάθος; Ανά δέκα δεύτερα, πρόσεξε, δίνει δύο λευκά. Αυτός, αν θες να μάθεις λοιπόν, είναι ο φάρος του Σόρενσον. Όσο όμως κι αν ψάξεις, δε θα τον βρεις σε κανένα χάρτη ή πορτολάνο με αυτό το όνομα. Ελάχιστοι τον αποκαλούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο, και όσο πάει ο καιρός όλο και λιγοστεύουμε».

Έκανε μια μικρή παύση και στη συνέχεια με μια ανεπαίσθητη κούραση στη φωνή του πρόσθεσε:

«Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να είμαι ο τελευταίος πλέον που τον λέω έτσι».

Με αυτά τα λόγια, θυμάμαι, είχε ξεκινήσει ο πατέρας μου, μηχανικός στο ατμόπλοιο «Γιόχαν Κέπλερ», τη διήγησή του...


***

Στη συλλογή ιστοριών «Ο φάρος του Σόρενσον», οι λέξεις αναμετρούν τις δυνάμεις τους, ο έρωτας δείχνει τα δόντια του και το παραμυθικό στοιχείο γίνεται ο σκηνογραφικός τόπος της ύπαρξης.

***


Βιογραφικό
Ο Βασίλης Χουλιαράς γεννήθηκε το 1974. Σπούδασε Μηχανολογία στο ΕΜΠ. Ζει στο Μεσολόγγι. Έχει εκδώσει τις συλλογές διηγημάτων: ‘Μικρές ιστορίες για πριν τον ύπνο’ (Γαβριηλίδη, 2012) και ‘Ιστορίες από το αρχιπέλαγος Φουάν’ (Μελάνι, 2015 - συμπεριλήφθηκαν στη μικρή λίστα των λογοτεχνικών βραβείων του ηλεκτρονικού περιοδικού «Ο αναγνώστης», στην κατηγορία «Διήγημα-Νουβέλα»). Παράλληλα ασχολείται με τη φωτογραφία.

Νίκος Τουλιάτος: "Μ' ένα κύμβαλο ...αλαλάζον;' (19)





Ας παίξουμε τη μουσική και όχι το πλαίσιο της

ΟΡΝΕΤ ΚΟΛΜΑΝ


Η προσωπική μου πορεία στην μουσική υπήρξε πολύ επίπονη, αλλά δεν θα άντεχα να είμαι ανύπαρκτος. Ομολογώ ότι δυσκολεύτηκα πολύ, πέρασα οικονομικές δυσκολίες σε πολλές περιπτώσεις αφόρητες, ήταν όμως επιλογή. Δεν γνώριζα το τέλος, δεν γνώριζα πού θα με οδηγήσει αυτός ο δρόμος μου άρεσε όμως η διαδρομή, την οποία γευόμουν και άφηνα να με παρασύρει.Δεν διαμόρφωνα την ζωή μου με μεγάλους ματαιόδοξους ατομικούς στόχους, δεν σκεφτόμουν τι θα γίνει αύριο, ζούσα το σήμερα απλά, με τρόπο που να είναι αξιοπρεπής και να νιώθω καλά.

Τις όποιες ευκαιρίες μου δίνονταν για να μάθω, να γίνω καλύτερος σαν άνθρωπος και σαν μουσικός, τις άρπαζα από τα μαλλιά.

Δεν υπήρξα στην ζωή μου ασεβής απέναντι στους ανθρώπους που μέσα από τη συνεργασία μαζί τους, έμαθα από αυτούς και εξελίχτηκα σαν μουσικός. Και είναι πολλοί αυτοί και από διαφορετικούς χώρους (πολλοί συνάδελφοι υπήρξαν ασεβείς απέναντι σε εμένα, αλλά βέβαια δεν με αγγίζει πια). Πάντα τιμούσα και τιμώ όλους όσους με διαμόρφωσαν στη μουσική μου πορεία. Αναφέρομαι στους μουσικούς αυτούς που με την συνεργασία μαζί τους μου άνοιξαν δρόμους σε διάφορα είδη μουσικής. Θα αναφέρω μερικά ονόματα ενδεικτικά. ΑΣ ΜΕ ΣΥΓΧΩΡΕΣΟΥΝ ΟΣΟΙ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ ΤΟΥΣ ΤΙΜΩ ΚΑΙ ΣΤΕΚΟΜΑΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥΣ ΜΕ ΜΕΓΑΛΟ ΣΕΒΑΣΜΟ.

Θάνος Μικρούτσικος, David Lynch, Γιώργος Φακανάς, Τάκης Φαραζής, Γιώτης Κιουρτσόγλου, Αλέκος Χρηστίδης, Βασίλης Σούκας, Gunter Sommer, Fredy Studer, Σαβίνα Γιαννάτου, Γιάννης Σταυρόπουλος, Shankarlal, Αντρέας Συμβουλόπουλος, Anatoly Vapirof, Αντρέας Γεωργίου, Αντρέας Μνιέστρης, Κυριάκος Σφέτσας, Λευτέρης Χριστοφής, Αλέκος Χρηστίδης, Hermann Naehring κ.α.

αλλά και από άλλους χώρους όπως Νίκος Νικολαίδης σκηνοθέτης Δημήτρης Παπαιωάννου χορογράφος – σκηνοθέτης, Κώστας Καζάκος, Γρηγόρης Βαλτινός και άλλοι πολλοί.

Υπάρχουν βέβαια και πολλοί άλλοι που μάθαινα ακούγοντας τους.

Γιώργος Τρανταλίδης, Σάκης Παπαδημητρίου, Σταύρος Λάντσιας, Φλώρος Φλωρίδης, Τάκης Μαρινάκης, Γιώργος Μουζάκης, Γιάννης Σπάθας, Νίκος Καπηλίδης, Νίκος Λαβράνος επίσης όλοι οι έλληνες ντράμερς με επηρέασαν γιατί πραγματικά ο καθένας έχει προσφέρει μια διαφορετική εκδοχή στο παίξιμο του οργάνου.

Είναι τουλάχιστον κωμικό για να μην πω γελοίο το να πιστεύει κάποιος ότι δεν επηρεάζεται από τα πάντα και από τους πάντες γύρω του. Αυτή η λογική που έχουν οι περισσότεροι έλληνες μουσικοί ότι δήθεν έχουν επηρεαστεί μόνο από τους ξένους μουσικούς υποτιμώντας τους Έλληνες συναδέλφους τους είναι απίστευτη λες και πέσανε από τον ουρανό, λες και δεν ξεκινήσαμε όλοι, ή έστω οι περισσότεροι από τα σκυλάδικα, λες και δεν μαθαίναμε όλοι ακούγοντας ο ένας τον άλλον. (μιλάω για τη γενιά μου κυρίως, αλλά βέβαια και πολλά νέα παιδιά πρωτοάκουσαν όλους εμάς). Προσοχή στο τι λέτε και υποστηρίζετε αγαπητοί συνάδελφοι γιατί γνωριζόμαστε όλοι καλά. 

Είναι μικρή η πίττα και η ελληνική αγορά. Παρόλα αυτά χωράμε όλοι. Είμαστε λίγοι, και είναι μικρή η ζωή για να καταναλώνετε τον χρόνο σας με ανταγωνισμούς και χαζομάρες. 

Για μένα αποτελεί μάθημα ακόμη και η συζήτηση με έναν συνάδελφο μουσικό ακόμα και άλλου οργάνου, ένα ηθοποιό, ένα εικαστικό καλλιτέχνη κλπ. Η παρακολούθηση μιας θεατρικής ή άλλης παράστασης, μιας συναυλίας, το διάβασμα βιβλίων. Παρατηρώ και μαθαίνω. Δεν περνάει τίποτα απαρατήρητο και βέβαια δεν παρακολουθώ συναυλίες ανταγωνιστικά αλλά πάντα σαν μαθητής.

Εξελισσόμουν γιατί οι συνεργάτες μου προσπαθούσα να είναι πάντα καλύτεροι από εμένα. Και παίζοντας μαζί επηρεάζαμε ο ένας τον άλλον με αποτέλεσμα να διαμορφώνουμε καινούργιο ύφος και στυλ.

Κάποιων μαθητών επίσης οι ιδέες αποτέλεσαν πρώτη ύλη για δημιουργία καινούργιων πραγμάτων.

***

Θα μου επιτρέψετε να μνημονεύσω ένα ιδιαίτερο άνθρωπο.

Τον Δημήτρη Λάγιο τον γνώρισα το 1988. Μαζί του γνώρισα και αγάπησα την Κύπρο όπου παίξαμε πολλές φορές καταπληκτικές παραστάσεις. Ο Δημήτρης ένας ευαίσθητος, τρυφερός, γλυκός συνθέτης και άνθρωπος. Τραγούδια ψυχής. Ότι έκανε ο Δημήτρης το έκανε με πάθος και με αγάπη. Αφοσιωνόταν στους συνεργάτες του και τους έκανε φίλους. Ήμουνα τυχερός που τον γνώρισα και συνεργαστήκαμε. Ήμουν τυχερός που μου έκανε την τιμή να είμαι φίλος του. Έπαιξα στην τελευταία του δισκογραφική δουλειά, στην Ερωτική Πρόβα. Από τα ωραιότερα πράγματα που έχω κάνει στη ζωή μου. Δυστυχώς έφυγε νωρίς. Θα τον θυμάμαι.

Υπάρχουν επίσης άνθρωποι που γνώρισα πρώτα τη μουσική τους και μετά τους ίδιους.

Την μουσική του Γιάννη Γλέζου την αγάπησα πολύ πριν γνωρίσω τον ίδιο. Ήμασταν σε περιοδεία με τον Θάνο Μικρούτσικο, σε αυτές τις περιοδείες κάθε μέρα και άλλη πόλη ώρες ολόκληρες μέσα σε ένα πούλμαν. Ο Θάνος έβαζε συνέχεια την πραγματικά καταπληκτική δουλειά του Γιάννη που είχε κάνει πάνω στην ποίηση του Λόρκα. Πολύ αργότερα όταν παίξαμε κάπου μαζί έμαθα ότι ένα από τα τραγούδια του Γιάννη συνόδευε τις ερωτικές συναισθηματικές μου περιπέτειες των εφηβικών μου χρόνων. Ερωτευόμουν πολύ εύκολα, έχω κλάψει πολύ με το τραγούδι του Γιάννη. Έτσι κι αλλιώς δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή χωρίς έρωτα, χωρίς τρυφερότητα, χωρίς ρομαντισμό. Τότε ήταν η περίοδος που οι συνθέτες ήταν στην αφάνεια και όλοι λέγανε το τραγούδι του τάδε τραγουδιστή…

Ο Γιάννης Γλέζος όπως και ο Δημήτρης Λάγιος (εάν ήταν μαζί μας σήμερα), όπως και άλλοι πολλοί συνθέτες τραγουδιστές, (όπως π.χ. η συγκλονιστική Μαρία Δημητριάδη) δεν συμβιβάστηκε και δεν ξεπουλήθηκε σε όλη αυτή τη λαίλαπα της ασχήμιας που κυριαρχεί. Το σίγουρο είναι ότι όταν θα έχουν ξεχαστεί όλα αυτά τα σκουπίδια της εποχής, τα τραγούδια αυτών των συνθετών θα τα τραγουδάνε και τα εγγόνια των εγγονών μας.

Αντίστοιχη έκπληξη ήταν και οι συνεργασίες μου με τον Χρήστο Λεοντή, με τον Μάνο Λοίζο, με τον Γιάννη Μαρκόπουλο κ.α. που αναγνώρισα επίσης τραγούδια που άκουγα μικρός και που διαμόρφωσαν τον συναισθηματικό μου κόσμο, αλλά δεν ήξερα τους συνθέτες.

Έτσι έγινε με τον Μίκη Θεοδωράκη και άλλους που άκουσα τα τραγούδια τους πρώτη φορά στο Πολυτεχνείο.

Είναι περίεργο συναίσθημα σαν να ολοκληρώνεις το παζλ της μέχρι εκείνης στιγμής ζωής σου με κάποια χαμένα κομμάτια που ξαφνικά ανακαλύπτεις.

Νίκος Τουλιάτος

Μ' ένα κύμβαλο ...αλαλάζον; Αθήνα: Εκδόσεις Δρόμων, 2006.

Ο Δημήτρης Βάρος για τον Γιάννη Μαρκόπουλο



Στην προσωπική του ιστοσελίδα, Mind Games, ο Δημήτρης Βάρος είχε αναρτήσει το εξής κείμενο για τη γνωριμία του με τον Γιάννη Μαρκόπουλο και τη συνεργασία τους: 


Δεν είχα ποτέ την έφεση να γράφω στίχους τραγουδιών. Με ενοχλούσε πάντα το γεγονός ότι έπρεπε να κυνηγάω ομοιοκαταληξίες και αυτές τελικά να επιβάλλουν το πώς θα συνταχθεί μια φράση, αποπροσανατολίζοντας συχνά και το νόημα.

Δεν με επηρέασε ούτε και το γεγονός πως οι περισσότεροι φίλοι μου ήταν (και είναι) συνθέτες, αποτέλεσμα της ενασχόλησης μου με τη μουσική και της στήλης δισκοκριτικής «Ήχος» που διατηρούσα για πολλά χρόνια στην «Ακρόπολι» αρχικά και στο «Έθνος» εν συνεχεία.

Όμως με τον Γιάννη Μαρκόπουλο ταιριάξαμε πιο πολύ. Μου άρεσε (και μου αρέσει) το πάθος του να οδηγεί την ελληνική μουσική προς το μέλλον χωρίς να προδίδει τις ρίζες της, χωρίς να την μπασταρδεύει με ξένα ακούσματα.

Πιστεύω πως δεν είναι απλά ένα κεφάλαιο για τη χώρα, ένας μεγάλος συνθέτης. Είναι και ένας από τους ελάχιστους πρωτοπόρους στην ελληνική μουσική σκηνή. Και η πρωτοπορία του συνίσταται στο ότι τολμά πάντα. Πάντρεψε την παραδοσιακή μουσική με τις ηλεκτρονικές αντιλήψεις του Γιάννη Χρήστου, τα ριζίτικα με τους ήχους του σήμερα, τις μεσαιωνικές μελωδίες με ακούσματα του 20ου αιώνα... 

Γνωριζόμασταν ήδη 10 χρόνια όταν στα μέσα της δεκαετίας του ΄80 είχε την ιδέα να σμίξει την ποίηση με το ροκ, διδάσκοντας το πως πρέπει να είναι αυτό που τότε λέγαμε "ελληνική ροκ" και δεν ήταν ούτε ελληνική (μουσικά), ούτε ροκ (νοηματικά).

Το εγχείρημα θα στηρίζονταν νοηματικά πάνω στο ποίημά μου «Θηρασία» με απαγγελίες κατά κύριο λόγο από τον Παύλο Σιδηρόπουλο, τη Μαρία Φωτίου και τους «Νέους Επιβάτες». Εκείνες τις μέρες προετοιμασίας κάθισα και έγραψα μερικούς στίχους βασισμένους στο βιβλίο. Ανάμεσά τους ο «Ηλεκτρικός Θησέας» που είναι ουσιαστικά μια περίληψη της «Θηρασίας».

Όλο αυτό παρουσιάστηκε σε συναυλίες του Μαρκόπουλου στο Ηρώδειο (1986) με τίτλο "Τολμηρή Επικοινωνία". Συναυλίες που καταγράφηκαν σαν ένα από τα πιο σημαντικά μουσικά γεγονότα εκείνης της εποχής.

Αργότερα μια ηχογράφησή τους κυκλοφόρησε σε δίσκο ("Η συναυλία στο Ηρώδειο"). Τραγούδια και απαγγελίες υπάρχουν επίσης στους δίσκους "Ηλεκτρικός Θησέας", "Τολμηρή Επικοινωνία" "Ενότητες", και "Γιάννης Μαρκόπουλος - 50 χρόνια συνεχούς δημιουργίας".

Tο τραγούδι "Ηλεκτρικός Θησέας" εμπεριέχεται και στο σάουντρακ του ντοκιμαντέρ "30 χρόνια" των "Εν πλω".

Το 2008 το συγκρότημα "Βωξ" κυκλοφόρησε το δίσκο "Οι Βωξ τραγουδούν Γιάννη Μαρκόπουλο" με διασκευές τραγουδιών του συνθέτη. Ανάμεσα τους ο "Ηλεκτρικός Θησέας" και το ποίημα "Ανοιχτή Γραμμή" από τη "Θηρασία".

Δημήτρης Βάρος

Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2018

Ο Νίκος Τουλιάτος για την αυτοσχεδιαζόμενη μουσική ("Μ' ένα κύμβαλο ...αλαλάζον;' μέρος 18ο)





Ο Πανελλήνιος Μουσικός Σύλλογος υπήρξε για μένα ένας χώρος όπου μου δόθηκε η ευκαιρία να παρέμβω όσο μπορούσα σαν συνδικαλιστής για την λύση επαγγελματικών αλλά και καλλιτεχνικών προβλημάτων των μουσικών. Αρκετά χρόνια αγώνων άλλοτε με επιτυχίες άλλοτε με αποτυχίες αλλά που με ωρίμασαν πολιτικά. Με χαρές, στεναχώριες αλλά και πολλά λάθη εξελισσόταν στα χρόνια αυτός ο αγώνας.



Πάντα πίστευα ότι το κέντρο της πολιτικής δράσης και το δυνατότερο όπλο ήταν και παραμένει ο πολιτισμός. Δεν έβρισκε πάντα αυτή η άποψη συμπαραστάτες ούτε στο Κ.Κ.Ε. που ήμουν μέλος ούτε και σε όλους τους συνδικαλιστές ακόμη και του χώρου των καλλιτεχνών. Προσπάθησα σε αυτή την κατεύθυνση τονίζοντας πάντα ότι πρέπει να προβλέπουμε το μέλλον και ότι πρέπει να κατανοούμε την εξέλιξη της δουλειάς του μουσικού στο διεθνές περιβάλλον γιατί θα βρεθούμε προ εκπλήξεων δυσάρεστων.


Υποστήριξα την άποψη ότι οι μουσικοί πρέπει να αλλάξουν οπτική και μουσικούς στόχους και να μη βολεύονται μόνο στη νύχτα. Προσπαθήσαμε όταν αναλάβαμε το περιοδικό του συλλόγου μαζί με άλλους συναδέλφους από το Δ.Σ. να δημιουργήσουμε ερεθίσματα, να γίνει ένα περιοδικό υψηλού μουσικού αισθητικού επιπέδου, εκτός βέβαια από την ενημέρωση για συνδικαλιστικά θέματα. Η αλήθεια είναι ότι δεν τα καταφέραμε σε πολλά. Ο χώρος της μουσικής είναι πολυδιάστατος με πολλές αποχρώσεις. Δεν υπάρχουν κοινά ενδιαφέροντα και κοινά προβλήματα εργασιακά. Αυτό που αφορά τους μουσικούς της νύχτας δεν αφορά σίγουρα το χώρο της συμφωνικής μουσικής, αυτό που ενδιαφέρει έναν μουσικό της τζαζ σίγουρα δεν άπτεται του χώρου της ροκ, ή των ορχηστρών, φιλαρμονικών των Δήμων, κλπ. Ένα είναι κοινό η μουσική, η τέχνη μας. Εκεί μπορούμε να συννεοηθούμε σε πρώτο επίπεδο και μετά να μιλήσουμε για τα επιμέρους. Υπάρχουν πολλά ιδιαίτερα καλλιτεχνικά προβλήματα που θα μπορούσαν να αναδεικνύονται μέσα από το περιοδικό ή ακόμα και από θεματικές συνελεύσεις. Εγώ π.χ. προερχόμουν από τον χώρο της αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής και μέσα από το περιοδικό προσπαθούσα να μιλήσω για το είδος μου, να γνωρίσω στους άλλους κάποιες πλευρές αυτού του είδους. Έτσι έβρισκα σε πρώτο επίπεδο ένα κίνητρο να είμαι στο σωματείο και μετά θα μπορούσα να παλέψω για το ιδιαίτερο πρόβλημα του συναδέλφου μου από ένα άλλο χώρο.

Παραθέτω ένα άρθρο μου για την αυτοσχεδιαζόμενη μουσική στο περιοδικό του συλλόγου Μουσικοί Ορίζοντες

***

ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΖΟΜΕΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Επικοινωνία και συναδέλφωση

Η γέννηση της αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής πρέπει να την αναζητήσουμε χρονικά μέσα στην διάρκεια του ’60 – ’70. κοινωνικοί αγώνες και κινήματα συγκλονίζουν τις Η.Π.Α. το κίνημα για την ειρήνη, ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, ο αγώνας των μαύρων ενάντια στην ρατσιστική καταπίεση (δολοφονίες Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, Μάλκομ Χ, Άλμπερτ Άυλερ – μουσικός της τζαζ).

Ακόμα οι διαδηλώσεις και καταλήψεις σε μια σειρά Πανεπιστήμια (Μπέρκλευ, Γουάτς).

Όλα αυτά τα <ερεθίσματα> έχουν σαν αποτέλεσμα να αρχίσει μια διαδικασία συνειδητοποίησης, μελέτης και ψαξίματος των νέων μαύρων μουσικών της τζαζ για μια νέα πολιτιστική ταυτότητα, και οντότητα της μαύρης μειονότητας.

Πειραματίζονται πάνω σε μια καινούργια Μαύρη μουσική (την ονομάζουν FREE JAZZ) που δεν καταργεί την ως τότε μουσική κουλτούρα των μαύρων (μπλουζ – τζαζ), αλλά παίρνει την ουσία της και τη δίνει με ένα εντελώς νέο τρόπο.

Έτσι απελευθέρωσαν την τζαζ από την παραδοσιακή, την κλισαρισμένη τεχνική και δημιούργησαν νέες δυνατότητες μουσικής έκφρασης. Με αυτόν τον τρόπο οι μαύροι μουσικοί αρνιούνται τα καθιερωμένα πλαίσια της στατικής δυτικής μουσικής, στα οποία μέχρι τότε είχε προβληθεί και η τζαζ και επανέρχονται πολιτιστικά στο φυσικό τους χώρο την Αφρική.

Ας παίξουμε τη μουσική και όχι το πλαίσιο της…. δηλώνει χαρακτηριστικά ο μαύρος σαξοφωνίστας Ορνέτ Κόλμαν. Στην Αφρική κυριαρχεί ο ρυθμός (όχι η αρμονία, μουσικές κλίμακες, φθόγγοι κλπ.) οι φυσικοί ήχοι. Η μουσική αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του όλου με άλλα λόγια, υπάρχει μια ενότητα του μουσικού χώρου. Εκεί λοιπόν τα τραγούδια είναι αναπόσπαστα δεμένα με την ζωή των ανθρώπων (θάνατος, γέννηση, δουλειά).από την άλλη μεριά μέσα από αυτή την διαδικασία οι μουσικοί αυτοί συνειδητοποιούνται πολιτικά και < στρατεύουν> την τέχνη τους στο μεγάλο αγώνα για τα δικαιώματα των μαύρων ( και όχι των νέγρων όπως εξακολουθούν πολλοί να ονομάζουν σήμερα την μαύρη φυλή, λέξη που αποτελεί βρισιά πλέον για τους μαύρους μιας και συνδέεται με τη δουλεία, και την καταπίεση τους) για την ανατροπή του άδικου σημερινού συστήματος, δηλαδή την ανατροπή του καπιταλισμού. 

<<οι καιροί είναι επαναστατικοί σε αυτή την χώρα. Όταν παίζω, επαναστατώ εναντίον όλων αυτών που απεχθάνομαι σε αυτή την κοινωνία, στο σύστημα ολόκληρο….>> λέει ο Αμερικανός τζαζίστας Τζάκι Μακλήν.

Έτσι λοιπόν πολλοί από αυτούς τους μουσικούς δεν διστάζουν να ενταχθούν σε οργανώσεις της Αριστεράς (ο αφροαμερικανός σαξοφωνίστας Άρτσι Σέπ – ακόμη και ο λευκός μπασίστας Τσάρλυ Χέιντεν) αλλά και σε απελευθερωτικά κινήματα των μαύρων. Η μουσική τζαζ παύει να είναι ένα μέσο προς τέρψη, εφησυχασμό και <βόλεμα>.

Γίνεται όπλο για την αυτοσυνειδητοποίηση της Μαύρης φυλής. Οι μουσικοί αυτοί κάνοντας την επανάσταση τους στον χώρο της μουσικής έχουν συνειδητοποιήσει την ανάγκη να αρνηθούν τις <κυρίαρχες μορφές>. 

Και όταν λέμε <κυρίαρχη μορφή> εννοούμε την άποψη της άρχουσας τάξης για την τάδε ή την δείνα μορφή της τέχνης. Κάτω από αυτή την άρνηση οι μουσικοί παίζουν τα όργανα με τρόπους αρκετά αντιακαδημαικούς, τα βιολιά <χτυπιούνται>, τα πνευστά βγάζουν ήχους που για πρώτη φορά τους ακούει κανείς….με τις απόψεις όμως αυτές οι πρωτοπόροι μουσικοί δεν βρίσκουν δουλειά στις Η.Π.Α. και αρκετοί αναγκάζονται να μεταναστεύσουν στην Ευρώπη όπου διαδίδουν τις θέσεις τους στους Ευρωπαίους συναδέλφους τους. Η ήδη πλουτισμένη μουσική τους από διάφορες παραδόσεις όπως Αφρικανική, Ινδική, δέχεται και Ευρωπαϊκά στοιχεία. Μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση ξεπετάγονται στην Ευρώπη πολύ αξιόλογοι λευκοί δημιουργοί. Η FREE JAZZ πλέον ονομάζεται αυτοσχεδιαζόμενη μουσική. Έτσι αυτή αποτελεί το αποκορύφωμα της ελεύθερης ομαδικής δημιουργίας. Συνομιλία μεταξύ φίλων, ανταλλαγή μουσικών απόψεων. Οι ρόλοι δεν περιορίζονται σε πρώτους, δεύτερους, τρίτους. Τα κρουστά παίζουν μελωδία, τα πνευστά ρυθμό. Τίτλοι όπως <συνθέτης> <εκτελεστής> <σολίστ> <ακομπανιατέρ> δεν παίζουν ιδιαίτερο ρόλο. Ο μουσικός και η μουσική ο άνθρωπος και ο ήχος γίνονται ένα.

Μέσα από αυτήν την διαδικασία η επικοινωνία και η συλλογικότητα δεν εκφράζονται μόνο στη μουσική αλλά και στην κοινωνική πάλη για καλύτερες συνθήκες ζωής για ανατροπή του ίδιου του κοινωνικού συστήματος.

***

Πιστεύω ότι αυτού του τύπου οι ανταλλαγές απόψεων η γνωριμία με άλλα διαφορετικά είδη μέσα από το περιοδικό, ή από εκδηλώσεις, σεμινάρια, εργαστήρια είναι ο μοναδικός τρόπος να βρεθούμε και να αγωνιστούμε παρέα. Για πολλά αντικειμενικά προβλήματα που υπάρχουν σήμερα στην κοινωνία, προβλήματα που γεννάει το σύστημα, ανεργία, κλείσιμο μαγαζιών, κλπ πολλοί μουσικοί απέχουν από τη ζωή του σωματείου. Δεν συμβαίνουν όμως πράγματα που δεν τα υπολογίζαμε, ή που δεν ξέραμε ότι θα συμβούν. Η πορεία ήταν δεδομένη, οι ανάγκες των μουσικών αλλάζουν μέρα με τη μέρα. Καινούργιες τεχνολογίες που δίνουν νέες δυνατότητες στους μουσικούς για ανάπτυξη της μουσικής τους, χώροι που φιλοξενούν ομάδες μουσικών σε διάφορα είδη σε όλη την Ελλάδα. Δημιουργία ομάδων σε διαφορετικά είδη μουσικής και δυνατότητα παραγωγής εύκολα cd – dvd με τις δουλειές τους. Ανάπτυξη συναυλιών – φεστιβάλ κλπ. Ανάδειξη της δουλειάς ελλήνων μέσω του διαδυκτίου σε όλο τον κόσμο. Συνεργασίες ελλήνων με ξένους μουσικούς σε συναυλίες και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αλλά και στη δισκογραφία. Μεγάλα μαγαζιά που κλείνουν ή δουλεύουν μόνο τριήμερα. Πως μπορεί ο σύλλογος να εκφράσει όλη αυτή την πολυχρωμία, συν βέβαια τα χιλιάδες και διαφορετικά οικονομικά, εργασιακά, προβλήματα που προκύπτουν από όλες αυτές τις νέες δυνατότητες, μαζί με τα πάγια προβλήματα που παραδοσιακά ο σύλλογος ασχολείται εδώ και χρόνια.

Για πολλούς μουσικούς ο σύλλογος δεν μπορεί να τους καλύψει να τους εκφράσει ή έτσι πιστεύουν με συνέπεια να μην συμμετέχουν. Ήμουν στην τελευταία θητεία του Δ.Σ. μέχρι το 2004. Με εισήγηση δική μου κάναμε μια ακόμη προσπάθεια.
Θεωρώ ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα του χώρου των μουσικών είναι η πολυδιάσπαση του. Π.Μ.Σ. – Ε.Μ.Σ.Ε. – Ε.Τ.Ε. – Ε.Δ.Ε.Τ. – Σ.Κ.Ω.Α – ΕΝΩΣΗ ΜΟΥΣΟΥΡΓΩΝ κλπ. Έχουμε διαχωριστεί σαν να είχαν οι γιατροί σύλλογο για κάθε ειδικότητα πχ (σύλλογος παθολόγων, καρδιολόγων κλπ.) εκτός από το πρόβλημα συντονισμού και κοινής δράσης δημιουργούμε και στην κοινωνία την αντίληψη ότι άλλο είναι ο μουσικός, ο συνθέτης, ο τραγουδιστής, ο ενορχηστρωτής, ο δάσκαλος μουσικής κλπ. Αυτή η αντίληψη έχει και παρενέργειες στην κοινωνία, όπως τώρα με τα τηλεπαιχνίδια, που θεωρούν τα νέα παιδιά ότι μπορούν να γίνουν τραγουδιστές χωρίς καν να μπούνε στον κόπο να σπουδάσουν μουσική, ή να έχουμε αμόρφωτους μουσικά τραγουδιστές στη δουλειά που έχουν και υποτιμητικό ύφος απέναντι στους μουσικούς. Ο κάθε δυστυχισμένος που κάθεται σε ένα υπολογιστή χωρίς να ξέρει μουσική να δηλώνει συνθέτης. Γιαυτό στην Ελλάδα έχουμε τόσο μεγάλη παραγωγή τραγουδιστών – συνθετών αμόρφωτων και κακών μουσικών. Γιαυτό ζούμε μέσα σε τέτοιο μουσικό κιτς, γιαυτό είναι τόσο χαμηλό το επίπεδο κλπ. Επιβάλλεται να ενωθούν οι χώροι τον μουσικών και να διεκδικήσουν λύσεις επί της ουσίας ακόμα ή κυρίως και σε τέτοια προβλήματα που επιμένω ότι δεν είναι τόσο εργασιακά όσο πολιτιστικά και καλλιτεχνικά. Στην Ελλάδα ισχύει ακόμη ότι είσαι ότι δηλώσεις, μόνο που στον χώρο της μουσικής αυτό μπορεί να αγγίξει τα όρια του πνευματικού θανάτου του κοινού.

Νίκος Τουλιάτος

Μ' ένα κύμβαλο ...αλαλάζον; Αθήνα: Εκδόσεις Δρόμων, 2006.

Πέμπτη 13 Δεκεμβρίου 2018

Νίκος Τουλιάτος: "Μ' ένα κύμβαλο ...αλαλάζον;' (17)





ΑΘΗΝΑ 2004 ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ μια διαδικασία που από την αρχή ήμουν αντίθετος για πολιτικούς λόγους. Έτσι κι αλλιώς οι Ολυμπιακοί αγώνες είναι ένα μαγαζί με σίγουρα κέρδη για τις πολυεθνικές. Ένα μαγαζί πολυεθνικών, διαφήμισης, πολιτικών επεμβάσεων, πιέσεων, συμφωνιών, δεσμεύσεων. Ένα μαγαζί που για να σου επιτρέψουν να το διαχειριστείς και να το φιλοξενήσεις στη χώρα σου (όταν είσαι η μικρή Ελλάδα) πρέπει να δώσεις πολλά και δεν εννοώ λεφτά αυτό έτσι κι αλλιώς είναι δεδομένο (το νιώθουμε ήδη, και από ότι φαίνεται θα το νιώθουμε για πολλά χρόνια ακόμη) αλλά χώρο για πολιτικά παιχνίδια, να σκύψεις το κεφάλι πολύ χαμηλά, να υποταχτείς, να δώσεις αξιοπρέπεια, ανεξαρτησία, να αφήσεις να σου πάρουν τα μέτρα.


Οι αγώνες των πολυεθνικών. Αθλητικό πνεύμα αθάνατο!!! Του κώλου τα εννιάμερα. Διαφημιστικό πνεύμα αθάνατο. Με πρόσβαλε προσωπικά πάρα πολύ αυτή η διαφήμιση στη τηλεόραση που παρουσίαζε σαν απόλυτους δικαιούχους του δικαιώματος της προβολής του ονόματος τους δίπλα στους Ολυμπιακούς αγώνες τους «περίφημους» χορηγούς. Θυμόμαστε όλοι πως κατασκευαζόταν η λέξη ΧΟΡΗΓΟΣ σαν Χρίσμα, Όραμα, Ρεαλισμός, Ήθος, Γενναιότητα, Στόχος κλπ, ποιοι τα είχαν αυτά η SHELL; Η COCA COLA; Η MACΚDONALDS; κλπ. Έλεος!! όλοι αυτοί που καταστρέφουν το περιβάλλον που δηλητηριάζουν τα παιδιά μας, όλοι αυτοί που ευθύνονται ακόμα και με εγκλήματα, με πολέμους, με δικτατορίες ανά τον κόσμο για να εδραιώνουν τα κέρδη τους και την επιρροή τους. Και δεν δικαιούντο να είναι δίπλα στο όνομα Ολυμπιακοί αγώνες οι χιλιάδες εθελοντές που εάν μετέφραζε κανείς τα μεροκάματα τόσων μηνών επί τόσες χιλιάδες παιδιά θα χρειαζόταν μερικά δις για να τα πληρώσει. Ποιοι ήταν λοιπόν οι πραγματικοί χορηγοί αυτών των αγώνων; Τι υποκρισία.

Αυτός που έσωσε τα προσχήματα ήτανε ο Δημήτρης Παπαιωάννου. Έκανε τη διαφορά σε αυτούς τους αγώνες.

Οι τελετές έναρξης και λήξης έδειξαν μια Ελλάδα που όλοι ονειρευόμαστε, που όλοι θα θέλαμε να ζούμε.

Εγώ τουλάχιστον στην Ελλάδα του Παπαιωάννου θα ήθελα να ζω.

Την Ελλάδα του ανθρώπινου μέτρου της αισθητικής, της λεπτότητας, των διακριτικών και λεπτών αποχρώσεων, της ομορφιάς, του γούστου, και της χαμηλόφωνης αλλά τόσο γλυκιάς και ουσιαστικής γοητείας. Γιατί όχι την Ελλάδα που ξέραμε, της τρέλας, του αντικομφορμισμού, των καθημερινών ανατροπών, της φιλοξενίας. Ήταν συγκινητικές οι τελετές τις διακατείχε η αγάπη στον άνθρωπο και στις πανανθρώπινες αξίες.

Ο Δημήτρης Παπαιωάννου τράβηξε λεπτές γραμμές που άφηναν το συναίσθημα και την σκέψη να πλάθει εικόνες ενός ονείρου που ίσως δεν πραγματοποιηθεί ποτέ. Αλλά τι σημασία έχει. Μας ταξίδεψε τόσο τρυφερά που αυτό φτάνει. Ήρθαν στην επιφάνεια συναισθήματα που έχουμε ξεχάσει μέσα στην άθλια καθημερινότητα και στον αρχοντοχωριατισμό που μας έχουν επιβάλλει οι κατά καιρούς εξουσίες στη λογική, του να γίνουμε χωρίς αντιστάσεις και μέτρο δήθεν Ευρωπαίοι.

Όπως συμβαίνει πολλές φορές δεν είχα καμία σχέση με τους αγώνες και δεν πίστευα ότι θα έχω. Όταν χτύπησε το τηλέφωνο και έκλεισε το ραντεβού με τον Δημήτρη Παπαιωάννου αντιφατικές σκέψεις με κυρίεψαν όπως συμβαίνει πάντα. Από τη μία η έκπληξη, το τρακ το ερώτημα γιατί εμένα, και από την άλλη η συνειδητοποίηση της πορείας μου, το αποτέλεσμα της δουλειάς μου, η ικανοποίηση, η επιβεβαίωση, η επιβράβευση των επιλογών μου.

Πήγα κουβέντιασα με τον Δημήτρη που ήδη γνώριζα καλά και από τη δουλειά του και από την γνωριμία μας το 2000 στην κοινή συνεργασία μας με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη και αποφάσισα ότι θα το κάνω. Η απόφαση μου είχε να κάνει πολύ και με την εμπιστοσύνη που είχα στον Δημήτρη και ότι ήθελα να συμμετάσχω στο όνειρο του. Πέρα από τις απόψεις μου για το τι σημαίνει Ολυμπιάδα αποφάσισα να πάρω μέρος με όλες μου τις δυνάμεις σε αυτή την άλλη εικόνα της Ελλάδας που δημιουργούσε ο Δημήτρης. Η σκέψη ήταν να εκπαιδεύσω και να οργανώσω, να συντονίσω τους 400 τυμπανιστές εθελοντές της τελετής έναρξης.

Μια διαδικασία που γνωρίζω καλά και μου αρέσει πολύ. Το αποτέλεσμα νομίζω ότι ήταν αρκετά δυνατό. Στην διάρκεια των προβών με πήρε ο Γιώργος Κουμεντάκης συνθέτης και υπεύθυνος για την μουσική στις τελετές συνεργάτης του Δημήτρη Παπαιωάννου από την αρχή και μου ζήτησε να αναλάβω στην τελετή λήξης να γράψω ένα κομμάτι και να παιχτεί με αντικείμενα των αθλητών αντικαθιστώντας μια σπουδαία ομάδα από το εξωτερικό που υπήρχε η σκέψη από την αρχή να το αναλάβει. Τι φοβερή πρόκληση. Για άλλη μια φορά είπα ναι κατά τον προσφιλή μου τρόπο και μπήκα στην περιπέτεια. Με την ουσιαστική βοήθεια του Γ. Κουμεντάκη, τις χορογραφίες του Hamilton Monteiro και τις παρεμβάσεις του Δημήτρη δημιουργήθηκε ένα καταπληκτικό αποτέλεσμα. Η συμμετοχή της ομάδας κρουστών ΗΧΟΔΡΑΣΗ στις τελετές ήταν καθοριστική. Στην έναρξη είχαν την ευθύνη του αρχηγού σε κάθε μια ομάδα των 400 τυμπανιστών και στην λήξη ήταν οι εξάρχοντες πλαισιωμένοι από άλλους κρουστούς, χορευτές, ηθοποιούς συνολικά 39 άτομα που παίζανε πάνω σε ένα άρμα την ώρα που οι αθλητές εισέρχονταν στο στάδιο.

Τα παιδιά της ΗΧΟΔΡΑΣΗΣ που συμμετείχαν και σήκωσαν το βάρος αυτής της δουλειάς ένα ολόκληρο καλοκαίρι ήταν: 
Κυριακή Τσακιρίδου
Φώτης Φωτόπουλος
Βασίλης Γιαννάκογλου
Μαρία Χαραλαμπίδου
Δήμητρα Αποστόλου
Νίκος Ζώκας
Δημήτρης Βαρζαμπετιάν
Δημήτρης Ουρανός
Ιάσων Αναγνωστόπουλος
Γιώργος Χιντιράκης

Η σχέση που δημιουργήθηκε με τα παιδιά (εθελοντές τυμπανιστές) της έναρξης ήταν τόσο δυνατή που σήμερα έχει δημιουργηθεί σύλλογος κρουστών όπου συμμετέχουν παιδιά της έναρξης και συνεχίζουμε με μαθήματα και ζωντανές εμφανίσεις. Το Υπουργείο διέθεσε 50 νταούλια στον σύλλογο των παιδιών, πολύ σημαντική βοήθεια.

Ξεκαθαρίζω ότι η ευθύνη μου στην τελετή έναρξης ήταν μόνο ο συντονισμός και η εκπαίδευση των 400 τυμπανιστών. Δεν είχα καμία σχέση με τους τυμπανιστές στην οθόνη από την Ολυμπία και μέσα στο νερό όπως νομίζει πολύς κόσμος ότι εγώ τα οργάνωσα κλπ. Δεν έφτιαξα εγώ το κομμάτι ούτε παίζω στην ηχογράφηση που ακούστηκε. Το πρώτο κομμάτι ήταν το ζεϊμπέκικο του Σταύρου Ξαρχάκου και τα κρουστά σύνθεση του Γιώργου Κουμεντάκη και το δεύτερο κομμάτι τα κρουστά ήταν σύνθεση του Γιώργου Τρανταλίδη, πάνω σε ένα τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι. Στην οθόνη από την Ολυμπία ήταν ο Πέτρος Κούρτης μαθητής στην πρώτη σχολή που είχα στην πλ. Κουμουνδούρου και καταπληκτικός κρουστός και στο νερό στο στάδιο ο Νίκος Χατζησαβιτίδης.

Τα ξεκαθαρίζω για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις όπως φροντίζουν κάποιοι να καλλιεργούν. Έχω χαρίσει πολλά αυτό δεν το χαρίζω όση προσπάθεια και εάν κάνουν κάποιοι.

Αυτή η δυνατή εικόνα των 400 τυμπανιστών που συζητήθηκε παγκόσμια είναι δημιούργημα της ΗΧΟΔΡΑΣΗΣ και δικό μου και όσο και εάν αυτό φαίνεται να ενοχλεί κάποιους.

Έξω από πολλά οργανωτικά, και τεχνικά προβλήματα που δημιούργησαν αρκετές φορτίσεις μερικές φορές αρνητικές, το αποτέλεσμα δικαίωσε την προσπάθεια και μου άφησε εκτός από κάποιες πικρίες που δεν θέλω να αναπτύξω εδώ και που ξεχνώ στο πέρασμα του χρόνου, μια υπέροχη γεύση, ωραίες καινούργιες φιλίες και μοναδικές συνεργασίες, συναισθήματα που θα με ακολουθούν σε όλη μου τη ζωή.

Εκτός από τις τελετές η ομάδα κρουστών ΗΧΟΔΡΑΣΗ συμμετείχε σε πάνω από 20 εμφανίσεις – δρώμενα πλαισιωμένη από την ομάδα CROUSSIS ομάδα που είχε δημιουργηθεί στο διεθνές φεστιβάλ κρουστών στην Πετρούπολη το 2003 και από φίλους κρουστούς. Παίξαμε σε στάδια αλλά κυρίως στη περιοχή του Θησείου σε αυτήν την μοναδική πόλη της Αθήνας (που θα ήθελα πολύ να συνεχίσει στην ίδια λογική) τόσο όμορφη, καθαρή, και γεμάτη καλλιτεχνικά δρώμενα σε όλες τις πλατείες και κυρίως γεμάτη νέους ανθρώπους που συμμετείχαν και έδιναν ζωή και χαρά στη πόλη. Αξέχαστες εμπειρίες, μοναδικές, που θα ήθελα να ξαναζήσω. Είναι μερικά πράγματα στη ζωή που σε καθορίζουν για πάντα. Η Ολυμπιάδα είναι ένα από αυτά. Και αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι άλλαξε η άποψη μου για την ουσία της, ή όπως πιστεύουν κάποιοι, ότι έτσι πρόδωσα τις αξίες μου και ότι είμαι δήθεν σε όλα αυτά που πιστεύω και υποστηρίζω.

Έχω δεχτεί και άλλου τύπου τέτοιες επιθέσεις που αμφισβητούν την πολιτική μου θέση και στάση. Τις θεωρώ απλώς υπερβολικές αν τις αντιμετωπίσω με επιείκεια. Απόψεις που με αδικούν και προσβάλλουν την προσωπικότητα μου.

Αν νομίζουν κάποιοι ότι ο αριστερός άνθρωπος πρέπει να ζει στο περιθώριο της ζωής κλεισμένος μέσα στα τείχη του είναι γελασμένοι και ζουν σε μεγάλη πλάνη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κάνω επιλογές. Και οι επιλογές όμως έχουν να κάνουν με την γενικότερη στάση ζωής μου και την κατάσταση που κάθε φορά αντιμετωπίζω. Έχω κριτήρια και παίρνω τις αποφάσεις μου. Η ζωή είναι μια καθημερινή μάχη με το σύστημα, με τους άλλους, αλλά και με τον εαυτό μου. Και σαν ζωντανός και ενεργός πολίτης πράττω ότι νομίζω εγώ καλύτερο και μπορεί να κάνω και λάθη. Μήπως δεν ισχύει πια ότι από τα λάθη μαθαίνουμε;

Ας χαλαρώσουν λοιπόν οι απανταχού αλάθητοι και αναμάρτητοι.

Νίκος Τουλιάτος

Μ' ένα κύμβαλο ...αλαλάζον; Αθήνα: Εκδόσεις Δρόμων, 2006.

Τετάρτη 5 Δεκεμβρίου 2018

Τρίτη 4 Δεκεμβρίου 2018

Χατζηνάσιος - Κατέβας μέσω Ουγγαρίας!

Τα ωραία της μουσικής παγκοσμιοποίησης...


1973: Γιώργος Χατζηνάσιος, Με λένε Γιώργο (ορίτζιναλ εκδοχή)




1979: Delhusa Gjon, Nika se perimeno (είπατε τίποτα;)




1981: Γιάννης Κατέβας, Να μ' αγαπάς τώρα (ελληνική διασκευή της ουγγρικής διασκευής του ελληνικού τραγουδιού!)

Κυριακή 25 Νοεμβρίου 2018

συνέντευξη με τον Θάνο Μικρούτσικο, 2015, μέρος δεύτερο





Θάνος Μικρούτσικος:
«Στις μεγάλες ήττες βρίσκεται το σπέρμα της νίκης»


Το δεύτερο και τελευταίο μέρος της κουβέντας με τον γνωστό Έλληνα συνθέτη


τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου
(φωτογραφίες: αρχείο Μ.Π.)


Στο δεύτερο μέρος της συνέντευξής του από τον Νοέμβριο του 2015, ο Θάνος Μικρούτσικος καταθέτει τον προβληματισμό του για τις διεθνείς και εγχώριες πολιτικές εξελίξεις. Στον καταιγιστικό λόγο του αποκαλύπτεται ο διανοούμενος πλάι στον καλλιτέχνη - με βαθιά θεωρητική κατάρτιση και οξύτατη αντίληψη της ιστορικής συγκυρίας. Και αν κρίνω κι απ’ τον μονόλογό του για την ελληνική περίπτωση, πρόκειται για έναν διανοούμενο με πραγματική αγωνία για ό,τι συμβαίνει στη χώρα μας σήμερα.


Πώς νοιώσατε στο άκουσμα των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι;

Ταράζεσαι με το ασύμμετρο και τυφλό χτύπημα, όπου κι αν συμβαίνει αυτό. Αυτή η τρέλα να ζώνεσαι τις βόμβες και να παίρνεις πέντε αυτόματα και να μπαίνεις σ’ ένα εστιατόριο ή σ’ ένα θέατρο και να θερίζεις το σύμπαν ολόκληρο είναι μια βαρβαρότητα. Δεν μπορείς να μην σοκαριστείς, να μην εκφράσεις τον αποτροπιασμό σου, να μην εκφράσεις τη συμπάθειά σου στις οικογένειες των θυμάτων.

Αλλά επίσης, δεν μπορείς να μην θέσεις κι ένα ερώτημα: ποια είναι η αιτία όλων αυτών; Η πραγματική αιτία. Γιατί βεβαίως δεν πρόκειται για θρησκευτικούς πολέμους - αυτό να το ξεχάσουμε κι όποιος το λέει μάλλον το λέει εκ του πονηρού. Όσο κι αν έχει χρησιμοποιηθεί φανατικά απ’ την πλευρά των τζιχαντιστών το ζήτημα του Αλλάχ, εντούτοις οι αιτίες είναι βαθύτερες. Ξεκινώντας από τις Σταυροφορίες, συνεχίζοντας με την αγγλική αποικιοκρατία, την ολλανδική, την ισπανική που προηγήθηκε, την πορτογαλική, με τη γαλλική κυρίως στην Αφρική, και με τη γερμανική στις αρχές του 20ου αιώνα πάλι στην Αφρική, οι πολιτισμένοι Ευρωπαίοι επί χίλια περίπου χρόνια έσφαξαν, αφάνισαν και ασέλγησαν επί του εθνικού πλούτου όλης της Αφρικής και της Ασίας. Αυτό, όσο κι αν είναι παλιά ιστορία, δεν μπορεί να μην αφήνει αποτυπώματα.

Αλλά και πιο πρόσφατα, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυτό το πράγμα που συμβαίνει με την Παλαιστίνη ποιοι το δημιούργησαν; Εδώ αρχίζουν και μπαίνουν και οι υπερατλαντικοί σύμμαχοί μας. Ποιος χρηματοδότησε τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν για να διώξουν τους Σοβιετικούς; Οι Αμερικάνοι. Ποιος χρηματοδότησε τον Σαντάμ για να πολεμήσει το Ιράν; Οι Αμερικάνοι. Ποιος διέλυσε, μετά, το Ιράκ και τον κακό Σαντάμ; Οι Αμερικάνοι. Ποιος έδωσε χώρο στο να δημιουργηθεί η φράξια του ISIS από την Αλ Κάιντα; Οι Αμερικάνοι, με τους βομβαρδισμούς. Ποιος επί τριάντα χρόνια διέλυε τον Λίβανο; Ποιος διέλυσε τη Λιβύη του κακού Καντάφι - όπου βεβαίως ο Καντάφι είχε εξελιχθεί σε δικτάτορα, ξεκινώντας όμως από έναν επαναστάτη του ’69 που έδιωξε τους Αμερικάνους και τους Εγγλέζους, ενοποιώντας τις τέσσερις φυλές της χώρας και δίνοντας ευημερία στον λαό του; Οι Αμερικάνοι, συνεπικουρούμενοι από τους Γάλλους. Ποιος διέλυσε τη Συρία; Οι Αμερικάνοι, συνεπικουρούμενοι από τους Γάλλους και τους άλλους Ευρωπαίους.

Αυτά, ποιος νους πιστεύει ότι δεν θα δημιουργήσουν αντίδραση; Το έγκλημα είναι εδώ και είναι τεράστιο, διότι καθόλου δεν έφταιγαν οι άνθρωποι που πίνανε καφέ κι αυτοί που έβλεπαν μια συναυλία ή έναν ποδοσφαιρικό αγώνα. Αλλά και οι αιτίες είναι εδώ. Και ποιος παράγει αυτές τις αιτίες; Ο βάρβαρος και άγριος καπιταλισμός. Θέλουμε να έχουμε όλο το κουτί μπροστά μας; Αυτό είναι το κουτί.

Εν μέσω της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης αλλά κι αυτής της παγκόσμιας αταξίας, νοιώθετε δικαιωμένος που γι’ αυτά τα πράγματα μιλούσαν οι μεγάλοι ποιητές που μελοποιήσατε ήδη από το ξεκίνημα της καριέρας σας;

Ενδέχεται να το νοιώθω αλλά δεν κάθομαι πάνω σ’ αυτό. Όποιες αλλαγές κι αν συνέβησαν εντός μου και στη δημόσια παρουσία μου σ’ αυτά τα χρόνια, ένα δεν άλλαξε από τότε που ήμουν έφηβος: η ανάγκη μου να παλέψω για μια κοινωνία πολύ δικαιότερη από τον βάρβαρο καπιταλισμό. Κι όταν με ρωτάνε μερικοί «για σένα τι είναι αριστερός σήμερα;», εγώ λέω: μια γραμμή, που όταν γεννιούνται τα παιδιά, να ξεκινούν όλα απ’ αυτή τη γραμμή. Ήταν φυσιολογικό να κινηθώ σε πράγματα που είχα πάθος να συμβάλλω να πραγματοποιηθούν.

Ο Γιάννης Ρίτσος, ο δάσκαλός μου, το ’72 - ’73 μέσα στη δικτατορία, όταν ήμουν νέος και πήγαινα σπίτι του κάθε εβδομάδα μου έλεγε: «γράφε για ό,τι σε καίει. Σε καίει η καταπίεση της Χούντας; Η βία της; Ο φασισμός; Γράφε. Σε καίει ο έρωτάς σου για μια κοπέλα; Γράφε. Σε χώρισε αυτή η κοπέλα και σε καίει αυτό; Γράφε. Ξύπνησες μια μέρα και θες έναν περίπατο στο δάσος; Γράφε αλλά πρόσεχε. Μην μιμηθείς τις πίσω σελίδες της τέχνης σου. Να τις σεβαστείς αλλά μην τις μιμηθείς. Προσπάθησε η τέχνη σου να περιέχει το σήμερα και εν σπέρματι το αύριο». Ήταν, λοιπόν, φυσιολογικό αφού μ’ έκαιγαν αυτά, εκεί να αναζητήσω και τα στοιχεία για τη δουλειά μου.

Ενώ όμως δικαιώνεται η αριστερή θεώρηση με την έννοια της ανάλυσης της πραγματικότητας και της πρόβλεψης αυτών που ήρθαν 20 και 30 χρόνια μετά, αυτή η θεώρηση δεν μπορεί να δικαιωθεί και πολιτικά. ΑΚΕΛ, ΣΥΡΙΖΑ… Γιατί;

Καταρχήν υπάρχουν αξιολογήσεις γιατί συνέβη ό,τι συνέβη και τι ακριβώς κατάφερε η κάθε περίπτωση που με ρώτησες. Είναι άδικο να τυλίξεις σε μια κουβέντα πέντε χρόνια παραμονής του ΑΚΕΛ στην εξουσία αν δεν βάλεις ένα σωρό παραμέτρους. Θα σου πω μία: όλη η ιστορία που ξεκίνησε την αντίστροφη μέτρηση για τον Χριστόφια ήταν η έκρηξη στο Μαρί. Σχεδόν είναι αποδεδειγμένο σήμερα ότι ήταν προβοκάτσια…

…δολιοφθορά…

…αυτό σου λέω. Επίσης, η Κύπρος δεν ήταν να μπει στο μνημόνιο βάσει των αριθμών. Μπήκε επειδή θεωρήθηκε ότι οι τράπεζές της ξέπλεναν μαύρο χρήμα. Αυτό δεν έχει να κάνει με την κυβέρνηση - μόνο έμμεσα, με την έννοια ότι δεν το σταμάτησε. Και την ίδια στιγμή που γινόταν αυτό, το ξέπλυμα μαύρου χρήματος στο Λουξεμβούργο του Γιουνκέρ είναι 26 φορές περισσότερο. Συνεπώς, πρέπει κανείς να αναζητήσει συσχετισμούς δυνάμεων - χωρίς να σημαίνει ότι δεν έγιναν λάθη - και να κάνει την ανάλυση για να δει αν οι ευθύνες του ΑΚΕΛ ήταν τέτοιες που να δικαιολογούν ένα τέτοιο ερώτημα.

Ισχύει το ίδιο και για την ελληνική περίπτωση;

Όχι, όχι. Και θα μου επιτρέψεις να πω τη γνώμη μου ολοκληρωμένα, επιτέλους. Κάνω ένα ταξίδι μακρινό, 47 χρόνια πίσω. Το 1968 έγινε η διάσπαση του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα και φτιάχτηκε το περίφημο ΚΚΕ Εσωτερικού, ως χώρος ο οποίος θα ακολουθούσε το μοτίβο του Ευρωκομμουνισμού - Ιταλία, Ισπανία, Καρίγιο, Μπερλίνγκουερ. Αυτό το πράγμα, μέχρι το 2008, τι ήτανε; Ένα κόμμα του 3%, άρα ένα κόμμα χωρίς ιδιαίτερη ταξική αναφορά, αριστερο-δεξιό, και τις περισσότερες φορές δεξιο-αριστερό. Εκεί που το ΠΑΣΟΚ κι ο Ανδρέας Παπανδρέου τη δεκαετία του ’70 και στις αρχές της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ είχαν σοσιαλιστικά-ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά σε ορισμένους τομείς, π.χ. η μεγάλη αναδιανομή του ’82 - ’84, η μεγαλύτερη από την ίδρυση του ελληνικού κράτους υπέρ των φτωχών, ή η εξωτερική πολιτική, έβλεπες τότε το ΚΚΕ Εσωτερικού να αντιπολιτεύεται. Και όταν το ΠΑΣΟΚ αλλάζει χαρακτήρα και γίνεται νεοφιλελεύθερο - δεν το άλλαξε ο Σημίτης, ο Σημίτης ήταν ο κατάλληλος αρχηγός γι’ αυτό που είχε ήδη αλλάξει - τότε το μισό ΚΚΕ Εσωτερικού πήγε στον Σημίτη. Άρα, το ΚΚΕ Εσωτερικού γυρίζει την πλάτη στο ριζοσπαστικό ΠΑΣΟΚ του ’70 - ’85 και πάει στον Σημίτη όταν εκεί έχουμε όχι απλώς μια παραλλαγή της Νέας Δημοκρατίας, αλλά κάτι δεξιότερο της Νέας Δημοκρατίας.

Το κόμμα αυτό ήταν λοιπόν αριστερο-δεξιό. Τι είχε στις τάξεις του; Κάποιους παλιούς ΕΑΜικούς - όχι πολλούς. Πολλούς διανοούμενους, από τους οποίους οι περισσότεροι - κατά Γκράμσι - ήταν οργανικοί διανοούμενοι του συστήματος. Και είχε και νέους ανθρώπους με ριζοσπαστική διάθεση που γουστάρανε το πιο ελεύθερο σε σχέση με το άλλο κομμάτι του κομμουνιστικού κινήματος που ήταν πιο πειθαρχημένο, αλλά χάσανε αυτή τη ριζοσπαστικότητα κυρίως μετά το ’78, όταν διεγράφη όλη η Β’ Πανελλαδική. Άρα, έχουμε ένα κόμμα χωρίς ταξική αναφορά, που είναι 35 χρόνια αριστερο-δεξιά.

Αλλάζουν οι συσχετισμοί όταν δημιουργείται ο ΣΥΡΙΖΑ στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Εκεί θα το αδικήσεις αν το πεις αριστερο-δεξιό - εκεί περισσότερο συγκλίνει με την αριστερά. Υπάρχει κι ένα δεξιό κομμάτι αρκετά μεγάλο, με τον Κουβέλη, που αργότερα φεύγει και κάνει τη ΔΗΜΑΡ. Η καταγωγή, λοιπόν, αυτών που μας κυβερνάνε είναι αυτή που σου είπα και δεν μπορεί να περνιέται στο ντούκου. Του λαχαίνει αυτού του κομματιού, με την κατάρρευση του μνημονιακού ΠΑΣΟΚ, να είναι ο χώρος ο οποίος υποδέχεται κόσμο και κοσμάκη. Και δεν αναφέρομαι απλώς σε στελέχη.

Εγώ ο ίδιος είπα στον Τσίπρα: «Αντικειμενικά δεν μπορείτε. 8 Μαρξ, 16 Λένιν και 32 Ένγκελς να έχετε, πώς θα αφομοιώσετε σ’ έναν χρόνο 40% της ελληνικής κοινωνίας που είναι αναρχικοί, κομμουνιστές, μαρξιστές, μαρξίζοντες, σοσιαλιστές, ριζοσπάστες, δεξιοί, κατακερματισμένοι μεσαίοι λόγω του Μνημονίου; Ούτε καν ένα μέτρο που να καλύπτει όλους δεν μπορείτε να έχετε. Άρα λοιπόν αντικειμενικά δεν μπορείτε». Αυτή είναι η συζήτησή μου το 2012. «Πού μπορείτε; Σε ένα πράγμα που η Αριστερά μεγαλούργησε - μία φορά, αλλά μεγαλούργησε: στο ζήτημα της εθνικής ανεξαρτησίας. Σταματήστε τις ιδεοληψίες και μην χαρίζετε τέτοια πράγματα στη δεξιά και την ακροδεξιά. Το ΕΑΜ ήταν η κορωνίδα της αριστεράς σε όλον τον 20 αιώνα. Αυτή τη στιγμή είμαστε αποικία χρέους και επομένως εκεί στοιχηθείτε».

Και κάνω ένα άλμα για να σου ότι η συμμετοχή μου στο δημοψήφισμα δεν είχε να κάνει με το Μνημόνιο, είχε να κάνει ακριβώς με το ζήτημα της εθνικής ανεξαρτησίας. Ούτε καν μίλησα για μνημόνια, ήξερα ότι θα υπογραφούν 52.000 μνημόνια και δεν έπεσα διόλου από τα σύννεφα.

Έρχομαι τώρα σ’ αυτό που καίει και βλέπω δυστυχώς να μην γίνεται επιστημονική συζήτηση επ’ αυτού. Ο Τσίπρας και η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ - όχι η τωρινή, αλλά αυτή που ήταν το 2010, το 2011, το 2012, το 2013 - έλεγαν το εξής: α) κατάργηση του Μνημονίου μ’ έναν νόμο και β) όχι πληρωμή τοκοχρεολυσίων. Το 2013 αν ανατρέξεις σε πάνω από 40 συνεντεύξεις του Τσίπρα και άλλων θα δεις αυτό. Τι έγινε τώρα το 2014; Δεν επανέρχεται καθόλου αυτό. Τι επανέρχεται; Σκληρή διαπραγμάτευση. Δεν θέλω να συζητήσω αν σωστά φύγανε από την κατάργηση του Μνημονίου και πήγαν στη σκληρή διαπραγμάτευση. Ας κάνουμε μια υπόθεση εργασίας: ότι φύγανε σωστά.

Η ερώτησή μου είναι η εξής: «Πας για σκληρή διαπραγμάτευση με τις νεοφιλελεύθερες βάρβαρες ελίτ - με τι φόντα ρε πιτσιρίκο; Πού πάει ο Αχαρναϊκός να παίξει με τη Μπαρτσελόνα; Αν δεν βάλεις στο γήπεδο 60 παίκτες και στήσεις και δύο φορτηγά μπροστά στο τέρμα, πώς πας για την ισοπαλία; Πρώτον, αυτοί ως νεοφιλελεύθεροι δεν τους συμφέρει ιδεολογικά να ακολουθήσουν την νεοφιλελεύθερη γραμμή «ρίχνουμε στον κόσμο το βάρος της κρίσης να φύγει από μας»; Δεύτερον, αυτοί δεν θέλουν να αρπάξουν τον εθνικό σου πλούτο εφόσον είμαστε αποικία χρέους; Και τρίτον και κυριότερο: θα σ’ αφήσουν αυτοί να νικήσεις και να αποτελέσει αυτό πρόκριμα σε Ισπανία και αλλού, πολιτικά;

Άρα, αφού είπες ότι θα κάνεις σκληρή διαπραγμάτευση, πού είναι το Plan B και το Plan C; Και μην μου πει κανένας τι είναι το Plan B και το Plan C - στο φινάλε δεν είμαι εγώ ούτε πρωθυπουργός, ούτε πολιτικός. Αλλά θα μπορούσα κι αυτό να το πω, αν και δεν ξέρω αν έχει πια νόημα πλέον να το πω. Plan B θα πει μένω στην Ευρώπη και στο Ευρώ αφού αυτό επιθυμεί η πλειοψηφία του ελληνικού λαού αλλά παίρνω τις εξής πρωτοβουλίες τον Φλεβάρη και τον Μάρτη για να τους φέρω σε δύσκολη θέση και κάπου να τα βρούμε στη μέση. Καταρχήν, κάνω εγώ capital control τον Μάρτη, για να μην μου φύγουν τα λεφτά από τις τράπεζες. Δεύτερον, δεν πληρώνω τοκοχρεολύσια και βάζω ρήτρα ανάπτυξης, και κερδίζω 7,5 δισεκατομμύρια που μου δίνουν αναπνοή για όλο το 2015. Και τους φέρνω σε δύσκολη θέση - καθότι δεν μπορούν να με βγάλουν από το νόμισμα - και οι αγορές χτυπάνε την Ιταλία.

Και το Plan C είναι: εφόσον δεν υποχώρησαν, οργανωμένα και μέσα σε ένα χρόνο φεύγω από το νόμισμα. Αυτό σημαίνει σκληρή διαπραγμάτευση. Κι αυτό κριτικάρω: όχι ότι πήγαμε από την κατάργηση του Μνημονίου στη σκληρή διαπραγμάτευση, αλλά ότι πήγαμε στη σκληρή διαπραγμάτευση χωρίς Plan B και χωρίς Plan C, που ήταν εφικτά και το ένα και το άλλο.






Ήταν αποτέλεσμα βλακείας, φόβου, ή ιδεολογικής ανεπάρκειας όλο αυτό;

Προτείνω σε όσους έχουν ένα ενδιαφέρον γι’ αυτά να διαβάσουν τον Μαρξ απ’ το πρωτότυπο, και όχι μέσω τρίτων. Αν τον διαβάσουν πολύ προσεκτικά - και δεν εννοώ μόνο το «Κεφάλαιο» γιατί αυτό όντως είναι δύσκολο, αλλά πάρα πολλά άλλα κείμενά του - θα αντιληφθούν την απάντηση. Δεν είναι ούτε βλακεία ούτε ανικανότητα - αυτές μπορεί να υπάρχουν στην κυβέρνηση, αλλά δεν είναι η βασική αιτία. Για μένα είναι άλλο: είναι επιλογή που έγινε στις αρχές του 2014. Συγκεκριμένα, μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να είχε τριάντα χώρους, αλλά τρεις ήταν οι βασικές κατευθύνσεις: η δεξιά, η ΛΑΕ, και μια άλλη τάση ανάμεσα στις δύο που αποτελείτο και από σημαντικά πρόσωπα, όπως ο Γιάννης Μηλιός, οι οποίοι είχαν κάνει πολύ σημαντικές αναλύσεις στις οποίες μέναμε στην Ευρώπη και στο Ευρώ και υπήρχε η δυνατότητα ενός συμβιβασμού αλλά μέσα από δικές μας πρωτοβουλίες. Ο Τσίπρας ως παιδί της Γένοβας κινείτο σ’ αυτή την κατεύθυνση. Οι συσχετισμοί άλλαξαν στις αρχές του ’14 και επικράτησε η αντίληψη αυτού που ονομάζω «δεξιά γραμμή». Ευθύνη έχει ο Τσίπρας γιατί είναι πρόεδρος - δεν ήταν αυτός που έκανε την αλλαγή αλλά ήταν αυτός που την αποδέχθηκε. Κι εκεί προστέθηκαν και κάποιοι ιδιαιτέρως εξουσιομανείς. Η εξουσιομανία δεν είναι μόνο προνόμιο της δεξιάς· ανήκει σε όλους που όταν δουν εξουσία γαντζώνονται απ’ αυτήν.

Και πού οφείλεται αυτή η μετατόπιση φορτίου εντός του ΣΥΡΙΖΑ;

Κοίταξε, δεν είμαι μες στον ΣΥΡΙΖΑ, δεν ξέρω. Υποθέτω ότι σου παρουσιάζεται μια καθημερινότητα που δεν την παράγεις συνέχεια εσύ. Ένα σπουδαίο πράγμα για έναν ηγέτη είναι πώς θα επιλέξει τους ανθρώπους γύρω του ώστε να του δίνουν τις πληροφορίες που είναι πραγματικά ωφέλιμες. Αν αυτές οι πληροφορίες ήταν «δεν πάει άλλο» και «άσε να τα βρούμε», τότε η μετατόπιση γίνεται εύκολα. Τώρα, το θέμα είναι ότι η μεγαλύτερη πιθανότητα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να αφομοιωθεί εντελώς - έχει ήδη αφομοιωθεί ένα κομμάτι του. Υπάρχει μια μικρή ελπίδα ακόμα - ελάχιστη - λόγω του προσφυγικού, λόγω της γεωπολιτικής αστάθειας και της πίεσης των Αμερικανών για το χρέος να γίνει μια κατάσταση που να τον βοηθήσει τον Τσίπρα να κάνει ένα μικρό κομμάτι στο ανθρωπιστικό επίπεδο, δεδομένης και της ανυπαρξίας της αντιπολίτευσης. Οι ντελιβεράδες μας έφεραν στην κατάσταση αυτή, και ακόμα κι αν βάλουνε τον Τζιτζικώστα, ντελιβεράδες θα είναι.

Πώς θα εξηγούσατε την πολιτική σας πορεία και τις μεταβολές της σ’ έναν εξωγήινο;

Ο εξωγήινος θα μπορούσε να κατανοήσει το ’90 τι έγινε με τη Σοβιετική Ένωση; Δεν θα μπορούσε να κατανοήσει γενικότερες αλλαγές, αν το πρόβλημα π.χ. ήταν στον Λένιν ή στον Στάλιν…

Ας πούμε τι θα λέγατε σ’ έναν νέο άνθρωπο…

Άσε με να το πω αυτό. Ο Λένιν δεν έχει καμιά σχέση με τον Στάλιν. Ο Λένιν ήταν μια από τις μεγάλες προσωπικότητες. Ο Στάλιν απεδείχθη πως όχι. Αλλά μήπως η ρίζα του κακού ήταν ότι όταν έγινε η Μπολσεβίκικη Επανάσταση δεν έγινε πουθενά αλλού και άρα βιάστηκε ο Λένιν και δεν το έκανε μαζί με την Ρόζα Λούξεμπουργκ; Μέσα στον Μαρξ είναι σαφές ότι ποτέ δεν επιτυγχάνει η επανάσταση σ’ ένα μέρος αν δεν γίνει ταυτοχρόνως και σε άλλα, και ειδικότερα μέσα στον καπιταλιστικό χώρο.

Πάμε τώρα στην ερώτησή σου. Έχουμε Νοέμβριο του 2015 και μου ζητάς να κάνουμε ένα άλμα στο ’70. Έχουν περάσει πέντε χιλιάδες χρόνια… Οι αλλαγές είναι τεράστιες. Πώς να τις ανασυνθέσει ένας νέος; Δεν γίνεται αυτό. Το κακό είναι ότι ακόμα κι ένας δικός μου συνομήλικός επηρεάζεται απ’ το παρόν και ερμηνεύει με το παρόν το παρελθόν.

Παρόλη την τάση του ανθρώπου να δικαιώνει όσα έχει κάνει, εγώ δεν θα πω σ’ αυτή την λογική. Ένα πράγμα, όμως, που μπορώ να θυμηθώ και με αφορά είναι ότι εκτιθόμουν ακόμα κι αν δεν συμφωνούσα 100% με κάτι. Ρώταγα τον εαυτό μου «τι θα ψηφίσεις ρε Θάνο;». Και απαντούσα «το κόμμα Ξ. Δεν συμφωνώ με όλα, αλλά συμφωνώ με τα βασικά». Και το δήλωνα δημοσίως. Αυτό αυτόματα με έκανε να είμαι το ένα, και μετά το άλλο. Θα μου πεις «μήπως ήταν και λάθος δικός σου αυτό;». Θεωρώ ότι ένας που έχει δημόσιο λόγο, μπορεί και να το χρησιμοποιήσει έτσι. Αλλά μπορεί να ήταν και λάθος μου.

Ας πάρουμε κάποιον άλλον. Κάποιος ήταν ριζοσπάστης σοσιαλιστής και βρήκε στον Ανδρέα Παπανδρέου το 1975 το φως το αληθινό. Θα τον κατηγορήσεις γιατί το 2000 έπαψε να ακολουθεί το ΠΑΣΟΚ το οποίο είχε αλλάξει άρδην; Αν το 2000 αυτός ψήφισε ΚΚΕ ή ΑΝΤΑΡΣΥΑ, δεν μπορείς να τον κατηγορήσεις. Μείνανε δηλαδή τα πράγματα ακίνητα; Απλώς ο καλλιτέχνης και κάποιος που πηγαίνει μέσα στον κόσμο πρέπει να είναι προσεκτικότερος. Εγώ προσεκτικός δεν υπήρξα ποτέ.

Δεν μετανιώνετε για κάτι, να υποθέσω.

Όχι, δεν μετανιώνω. Είναι σαφές ότι έχω κάνει πολλά λάθη. Κι αν έβλεπα όλη μου τη ζωή σε μια ταινία 24 ωρών θα σου έλεγα με θαυμάσιο τρόπο «λάθος» εδώ, και «λάθος» εκεί. Κι εσύ θα έκανες τη σούμα και θα μου έλεγες τον αριθμό των λαθών, και θα με ρωτούσες: «θα τα ξανάκανες;». Αυτός που σου μιλάει είναι αποτέλεσμα και των λαθών του. Θα ήμουνα κάτι άλλο αν δεν είχα κάνει κάποια απ’ αυτά. Έχω κάνει πολλά λάθη, πιθανόν να μπορούσα να απαριθμήσω τα κυριότερα, αλλά είμαι αποτέλεσμα των ορθών και των λαθών που έκανα. Με αυτή την έννοια και μόνο, δεν μετανιώνω γι’ αυτά.

Σας λείπει κάποια θέση άσκησης πολιτιστικής πολιτικής;

Α, πα, πα. Το 1996 όταν έφυγα από το Υπουργείο Πολιτισμού δήλωσα ότι δεν πρόκειται να αποδεχθώ ξανά μια τέτοια θέση και το εξήγησα. Από τότε μέχρι σήμερα, είτε ως προς θέσεις πολιτισμού - ακόμα και στο ανώτερο επίπεδο του Υπουργού Πολιτισμού - είτε ως προς άλλες θέσεις πολιτικές που μου έχουν προταθεί πάρα πολλές φορές, έχω τηρήσει όλες τις φορές αυτό που είπα το ’96. Κάποτε ο Κωστής Παλαμάς, σεβαστός απ’ όλους, διαβάζοντας το «Τραγούδι της Αδερφής μου» του Γιάννη Ρίτσου έγραψε ένα τετράστιχο. Ο ένας στίχος έλεγε «παραμερίζουμε ποιητή για να περάσεις». Αν αυτό δεν το τηρήσουμε όλοι όσοι ασχοληθήκαμε με τα κοινά και με την τέχνη μας, τότε είμαστε δήθεν. Εγώ λοιπόν έκλεισα τον κύκλο μου στα πολιτιστικά δεδομένα. Μόνο συμβουλές μπορώ να δώσω, κι αυτό με μεγάλο ερωτηματικό γιατί τα πράγματα αλλάζουν.

Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι στη μουσική δεν μπορείς να μπαινοβγαίνεις. Το έκανα μια φορά στο Υπουργείο - γιατί στο Υπουργείο δεν μπόρεσα παράλληλα να δουλέψω - και πήγε να με πετάξει απ’ έξω όλο αυτό. Εγώ μουσικός γεννήθηκα και μουσικός θέλω να πεθάνω.

Ο τρίτος λόγος είναι ότι είμαι 68 χρονών, έχω μια γυναίκα, τέσσερα παιδιά, τρία εγγόνια, φίλους, ένα σκυλί και τέσσερα γατιά, και θέλω να τους έχω.

Και ο τελευταίος λόγος είναι ότι σε μια τέτοια κατάσταση όπως η τωρινή όπου χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα, ούτε εγώ ο ίδιος δεν μπορώ να δω πώς θα μπορούσαν να δίδονται χρήματα στο Υπουργείο Πολιτισμού όταν κόβονται οι συντάξεις.

Παρατηρώ ότι έχουν αυξηθεί τα κρούσματα όπου το κοινό κρίνει καλλιτέχνες βάσει των δηλώσεών τους. Αναφέρομαι σε περιπτώσεις όπως του Πορτοκάλογλου και του Θηβαίου.

Για τις δηλώσεις μπορείς να κάνεις κριτική σε όποιον θες. Δεν μπορείς όμως να κρίνεις το έργο κάποιου βάσει μιας δήλωσης. Και είναι τερατώδες λάθος που κάποιοι καλλιτέχνες ενθαρρύνουν αυτό το πράγμα εναντίον συναδέλφων ανταγωνιστών τους.

Ο καλλιτέχνης και το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα δεν είναι αναπόσπαστα δεμένα μεταξύ τους. Άντε εξήγησέ μου γιατί ο μεγαλύτερος ποιητής του 20ου αιώνα είναι ο Έζρα Πάουντ που ήταν εκφωνητής στον ραδιοφωνικό σταθμό του Μπενίτο Μουσολίνι. Ή γιατί ο μεγαλύτερος οπερατζής του 20ου αιώνα ήταν ο Ρίχαρντ Στράους, όπου σε όλες του τις πρεμιέρες ήταν ο Χίτλερ. Άντε εξήγησέ μου γιατί ο Σεφέρης, ένας από τους 2-3 μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές, συνέβαλλε ως Πρέσβης στο Λονδίνο στην συν-υπογραφή των Συνθηκών με τον Καραμανλή και τον Αβέρωφ, ή έγραφε στο «Ημερολόγιο Καταστρώματος» ότι «έκανα μια βόλτα στην Αθηνάς (Γενάρης του ’45) τι φρίκη, είδα τις κούκλες από ένα κατάστημα υφασμάτων ξεκοιλιασμένες στους δρόμους». Και είχαν μόλις γίνει τα Δεκεμβριανά και είχε σκοτωθεί κόσμος στο Σύνταγμα. Είναι δυνατόν όμως αυτό να σε κάνει να πεις ότι στον Σεφέρη δεν βρίσκουμε έναν από τους 2-3 μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές;

Πρέπει να το κατανοήσουμε όλοι, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες και κόσμος: είναι άλλος ο καλλιτέχνης και είναι άλλο το έργο του. Ο κόσμος πρέπει να εκπαιδευθεί, και είναι εύκολο να τον εκπαιδεύσεις με παραδείγματα καλλιτεχνών που είναι μακριά μας ή δεν ζουν πια.

Μιλήσαμε για επαναστάσεις που ίσως απέτυχαν, θα ήθελα να κλείσουμε με μια επανάσταση που πέτυχε - την επανάσταση του νέου ελληνικού τραγουδιού…

…πάντως, μέσα στις μεγάλες ήττες βρίσκεται το σπέρμα της νίκης. Δηλαδή, είναι τέλεια η Κομμούνα του 1870. Τέλεια. Κάποτε κάτι θα νικήσει με βάση αυτό το σπέρμα. Μην τις περνάς στο ντούκου τις ήττες. Είναι μεγάλη ιστορία. Αλλά πάμε στο ελληνικό τραγούδι.

Τίποτα… μάλλον απαντήσατε ήδη στην ερώτησή μου.

Νομίζω καλά τα είπαμε, ε;