"Μετακόμιση τώρα" και η αγαπημένη μου σουβλακερί

Η ιστορία που θα σας διηγηθώ είναι πέρα ως πέρα αληθινή:

Όπως κάθε καλός μπακουρο-εργένης, έχω συνάψει ιδιαίτερες σχέσεις στοργής και αγάπης με το τοπικό φαγοποτείο, γαλλιστί σουβλακερί. Χθες το βράδυ, εν μέσω μιας μετάφρασης που με είχε φέρει στα όριά μου - κάτι για τη Μενεγάκη και τις συνήθειες των celebrities - αποφάσισα να κατηφορίσω προς το μαγαζί για να εφοδιαστώ με κάνα σουβλάκι και μια λάχανο-καρότο. Ω τι έκπληξις! Εκεί, εκτός από τα οικεία και εξόχως φιλικά μέλη του προσωπικού του μαγαζιού, με υποδέχθηκε ξάφνου η φωνή της γλυκύτατης Ελεονώρας Ζουγανέλη από τα ηχεία. "Μετακόμιση τώρα", "μετακόμιση τώρα", και μετά "μετακόμιση τώρα", και δώσ' του "μετακόμιση τώρα", και ξανά-μανά "μετακόμιση τώρα", με ολίγη από "μπόρα" και "φόρα" και ένα νερόβραστο πιάνο αλά Χούλιο Ιγκλέσιας να γεμίζει τα κενά. Ομολογώ ότι το αγνοούσα το τραγούδι. Γυρνάω στον κύριο που ήταν στο ταμείο και τον ρωτάω: "Ζουγανέλη, ή κάνω λάθος"; Δεν ήθελε και πολύ ο φίλος μας για να πάρει μπρος: "Έχω βαρεθεί να το ακούω αυτό το τραγούδι! Από το πρωί μέχρι το βράδυ, μόνο αυτό παίζει ο Μελωδία. Δεν αντέχω άλλο." Τη σκυτάλη δεν άργησε να πάρει ο ψήστης: "Αμάν πια με τη μετακόμιση! Καλά, άλλο τραγούδι δεν έχουν να βάλουνε;". Και το γκαρσόνι ήρθε στην παρέα μας απλώς για να "τριτώσει" τη λαϊκή οργή: "Τέτοιο μονότονο τραγούδι καιρό είχα να ακούσω." Δεν σας κάνω πλάκα: για κάνα τέταρτο, ήμουν περιτριγυρισμένος από τα παιδιά του ταβερνείου και μου σιχτίριζαν όλοι μαζί το ραδιόφωνο και το συγκεκριμένο τραγούδι!

Να όμως που το αισθητήριο των σουβλατζήδων δεν το συμμερίζονται οι αγαπητοί μας μουσικο-δημοσιογράφοι, εξ' ου και το σιωπητήριο που έχει πέσει στις γραμμές μας. Καλέ, τι πράγμα είναι τούτο με το συγκεκριμένο τραγούδι; Η μελωδία του - κατά τα άλλα πανάξιου, ούτε συζήτηση, και δεν ειρωνεύομαι - Κώστα Λειβαδά είναι τόσο βαρετή που τη φαντάζομαι να τρώει αργά και βαριεστημένα έναν κουβά ποπ-κορν μπροστά από μία τηλεοπτική οθόνη που δείχνει μεξικάνικη σαπουνόπερα, Μαριμάρ, ή κάτι τέτοιο. Σκέτο σάουντρακ από την "Τόλμη και Γοητεία", και η Καρολάιν να μου χαμογελάει με την τέλεια οδοντοστοιχία της! Μην είμαστε όμως μίζεροι κι άδικοι... και οι στίχοι είναι άπαιχτοι: ούτε διαφήμιση για μεταφορική εταιρεία να ήτανε! Τύφλα να έχουν τα τζάμπο και η θεά Στανίση. Εδώ μιλάμε για το όνειρο - ή μάλλον την ονείρωξη - του καλού μικροαστού, σε αντισυμβατικό περιτύλιγμα! Ε, μετά από την άλλη μεγάλη επιτυχία με τον απίθανο στίχο "μονάχα εγώ κι άλλος κανένας" (σε απλή μετάφραση: "ζήσε κι άσε τους άλλους να πεθαίνουν"), η επανάσταση της Ελεονώρας ολοκληρώνεται: Χρυσή Ευκαιρία από το περίπτερο, λίγο ψάξιμο, τηλέφωνο στον κολλητό με το φορτηγάκι, και βουρ για το καινούργιο σπίτι!

Ποιος είπε ότι δεν γράφεται πολιτικό τραγούδι στις μέρες μας; Διότι, εδώ ο Λειβαδάς αναμφισβήτητα θίγει την αποξένωση της σύγχρονης μεγαλούπολης αλλά και τον καταναλωτισμό του ύστερου καπιταλισμού: "όσο κι αν μου λείπουν οι δικοί μου / τώρα είμαι γεμάτη δώρα και φιλιά". Ποιος ασχολείται με τους δικούς μου ανθρώπους όταν εγώ έχω τα δωράκια μου από το house-warming party; Ο ποιητής χρησιμοποιεί και μεταφορικό λόγο "βρήκα ένα σπίτι καινούργιο, φτηνό / κάτω στο κέντρο με θέα". Ούτε ο πρωθυπουργός μας να είχε γράψει το στίχο! Άνθρωπέ μου, πού το είδες το καινούργιο και φτηνό σπίτι; Και να έχει και θέα μες στο κέντρο; Μπας και πρέπει να ανοίξει ο στιχουργός μας γραφείο real estate, να χεστεί στο τάλιρο με τέτοια ικανότητα μάρκετινγκ; Αλλιώς, ας σκεφτεί μία καριέρα στη συμβουλευτική ψυχολογία: "τώρα ειδικά μες στην κρίση εγώ / έχω κάτι ωραίο να σου πω / κάτι που μ' έχει βοηθήσει / μήπως και σένα σε πείσει". Να με πείσει τι; Ότι η ζωή είναι ωραία και να μην ακούω τους μίζερους ανταρσυο-συριζαίους που μας τα έχουν πρήξει με τη γκρίνια για τα μνημόνια και την ανεργία; Με έπεισες δικέ μου, μην κουράζεσαι άλλο, θα ψηφίσω Κουβέλη για να είμαι κουλ και ψύχραιμος.

Αυτό το "τέρμα γκάζι", πάλι, γιατί μου κάθεται στο λαιμό; Μήπως γιατί το έχω ήδη ακούσει από τους Ονειράμα ("πάτα τέρμα το γκάζι") σε ένα παρεμφερούς αισθητικής χαζο-ποπ; Ή μήπως γιατί έχει κατακυρωθεί με τη μουσική (πραγματική μουσική που συμβαδίζει με το στίχο και σε κινητοποιεί, όχι μοιρολόι βαρεμάρας για να κλαις τη μοίρα σου) του Θάνου Μικρούτσικου και τη φωνή της Ελευθερίας Αρβανιτάκη στο "Μηδέν" του Λαζόπουλου ("βάλαμε φωτιά στα φρένα και μας έμεινε το γκάζι"). Εν τέλει, μάλλον μου χτυπάει άσχημα γιατί μέσα στη νύστα και το χασμουρητό της μελωδίας, το μόνο γκάζι που σκέφτομαι είναι το γκαζάκι της κουζίνας που ψήνεις καφέ.

Πίσω στο θέμα μας. Αγαπητή Ελεονώρα, αγαπητέ Κώστα, και αγαπητοί κύριοι του "Μελωδία", λυπηθείτε τους φίλους μου στο φαγοποτείο... Έστω και τώρα, τούτη την ύστατη ώρα, ξανασκεφτείτε τη "μετακόμιση τώρα". Οι άνθρωποι  στη σουβλακερί σκίζονται κάθε μέρα για μια χούφτα Ευρώ πάνω από τα κάρβουνα. Και δεν αντέχουν άλλο να σας ακούνε! Έχουν αγριέψει, δεν μπορώ να τους συγκρατήσω! Γιατί λοιπόν να μετακομίζετε καλοκαιριάτικο; Καθίστε στο σπιτάκι σας! Ή αλλιώς, καν' τε τη μετακόμιση να τελειώνουμε, μοναχά αν μπορείτε μην το κάνετε θέμα. Και βάλ' τε και κάνα άλλο τραγούδι εκεί στο "Μελωδία", ούτε σε αναμορφωτήριο να ήμασταν και να ακούγαμε το ίδιο σωφρονιστικό εμβατήριο κάθε μισάωρο... Όχι τίποτε άλλο, αλλά την επόμενη φορά από τα νεύρα του ο φίλος μου ο σουβλατζής θα αρχίσει να φτύνει μέσα στο κεμπάπ, αν τυχόν και ξανακούσει τούτο το άσμα εν ώρα εργασίας. Αν δεν σας συγκινεί η ψυχολογική ισορροπία της εργατικής τάξης, τουλάχιστον σκεφθείτε τη δική μου διατροφική επάρκεια που απειλείται!

ηρ.οικ.

ΥΓ: "Πες μου τι άλλο υπάρχει / πιο πολύ απ' αυτό / πιο πολύ απ' το τώρα;" Θα σου έλεγα, αλλά πού να σου εξηγώ...

Η συμβολή των τσιγγάνων μουσικών στην εξέλιξη της παραδοσιακής μουσικής της Ελλάδας

Η συμβολή των τσιγγάνων μουσικών στην εξέλιξη της παραδοσιακής μουσικής της Ελλάδας

του Θανάση Μωραΐτη

με τη συνεργασία του Μάρκου Δραγούμη 

Από τον 11ο αιώνα έως σήμερα, το ζήτημα των Τσιγγάνων μουσικών είναι κεφαλαιώδες στην ιστορία της παραδοσιακής μας μουσικής. Όσοι ασχολούνται με την παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας γνωρίζουν ότι ένα από τα πλέον ουσιαστικά συστατικά στοιχεία της εξέλιξής της ήταν και κατά κάποιο τρόπο εξακολουθεί να είναι η συμβολή των τσιγγάνων μουσικών, ιδιαίτερα στον τομέα της οργανικής μουσικής.

Η προέλευση των Τσιγγάνων, Ρομά, Γύφτων κτλ., ανάλογα με την ορολογία που επικρατεί ή προτιμάται σε κάθε περίπτωση, θεωρείται υπόθεση περίπλοκη. Οι πληθυσμοί αυτοί ξεκίνησαν στην ιστορία ως πλανόδιες ομάδες, αλλά με το χρόνο και με το κλείσιμο των συνόρων οι μετακινήσεις τους περιορίστηκαν στο εσωτερικό των κρατικών σχηματισμών. Αρκετοί εγκαταστάθηκαν σε διάφορες χώρες ως εδραίοι, έγιναν σ’ ένα βαθμό δίγλωσσοι και δέχθηκαν τις επικρατούσες θρησκείες των τόπων της εγκατάστασής τους.

Το πιθανότερο είναι ότι ο ιστορικός πυρήνας τους ξεκίνησε ως περιπλανώμενες ομάδες με απώτερη προέλευση την Ινδία, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν του ότι η πατροπαράδοτη γλώσσα τους, η Ρομανί, ανήκει στην Ινδική υφομογλωσσία. Στη μακρά ιστορική τους παρουσία στην Ευρώπη, αλλά και την Ασία και Αφρική, ασφαλώς αναμείχθηκαν με ντόπιες πληθυσμιαίες συνιστώσες, είτε μέσω μεικτών γάμων είτε διότι διάφορα μεμονωμένα άτομα τούς ακολούθησαν και ενώθηκαν μαζί τους για μια ποικιλία λόγων. Πολλές φορές ένας τέτοιος πληθυσμός, αφού είχε μείνει για καιρό σε ένα χώρο και είχε μετάσχει σε όλες τις εύλογες επιτόπιες ζυμώσεις, αργότερα έφευγε και μετακινιόταν προς κάποιον επόμενο χώρο, σωρεύοντας έτσι τα επίπεδα των αλληλεπιδράσεων και επιμειξιών.

Ανάμεσα λοιπόν σ’ αυτούς τους νομάδες ή πλάνητες και στους κατά τόπους εδραίους πληθυσμούς υπήρχαν διάφοροι βαθμοί ανταλλαγής πολιτισμικού ρευστού, με τους πρώτους να λειτουργούν επιπρόσθετα ως «μεταφορείς» και εν μέρει «διαμορφωτές» πολιτισμού από περιοχή σε περιοχή. Ιδιαίτερα οφείλουμε να σημειώσουμε την αισθητή επίδραση των πλανόδιων επαγγελματιών μουσικών κατά μήκος μιας κύριας οδού που εκτείνεται από τη Βαλτική, σχεδόν, έως την Ελλάδα. Οι μουσικοί αυτοί φαίνεται πως κάτω από το γενικό χαρακτηρισμό των Τσιγγάνων / Γύφτων / Ρομά συγκέντρωναν ένα κράμα από προελεύσεις, καταβολές και επηρεασμούς. Έχοντας προφανώς ενσωματώσει την παράδοση των Γερμανο-πολωνο-εβραίων πλανόδιων μουσικών Γκλεζμορίμ, των οποίων αφετηρία ήταν η Γαλικία, περιοχή ανάμεσα στην Κρακοβία και το Λβουφ, των Ούγγρων, των Τουρκοτατάρων της Ρωσίας, των Γότθων κτλ., έφεραν στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και κατόπιν στη Σερβία και Βουλγαρία, την Κωνσταντινούπολη, τη Μικρά Ασία και την Ελλάδα ένα είδος μουσικής που μοιάζει πολύ μ’ αυτό που εμείς αποκαλούμε αστικολαϊκό και ρεμπέτικο τραγούδι, ή ακόμα συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωσή του.

«Οι Έλληνες θαύμαζαν τη μουσική ιδιοφυία των τσιγγάνων, δεν τους είχαν υποδουλώσει όπως στη Μολδοβλαχία, τους θεωρούσαν όμως κατώτερους και δε δέχονταν να παίζουν το ζουρνά εκεί όπου τον έπαιζαν αυτοί. Οι τσιγγάνοι στην αρχή δε θα τραγουδούσαν παρά μόνο κάποια στιχάκια στους χορούς και ίσως στους σκοπούς που ήταν του συρμού στην Πόλη, στο Ιάσι και στα Γιάννινα. Όταν άρχισαν όμως να τραγουδούν και τα ντόπια πατροπαράδοτα τραγούδια, τους άλλαξαν ριζικά το ύφος και το ήθος. Για να το συνειδητοποιήσει κανείς, αρκεί να συγκρίνει το ίδιο τραγούδι της τάβλας όπως το τραγουδάει Θεσσαλός χωρικός και όπως το ερμηνεύει ο Μπενάτσης, ο Γιαννιώτης Γύφτος. Ίσως ο μουσικολόγος, που τον ενδιαφέρει το γνήσιο δημοτικό τραγούδι, αλλά και ο μουσικός, από αισθητική άποψη, θα προτιμήσουν τη μονοφωνική εκτέλεση του χωριάτη, τη γυμνή, την τραχιά. Τον μέσο ακροατή όμως θα τον συνεπάρει η εκτέλεση του Γύφτου με το φανταχτερό χρωμάτισμα, με τα πολλά στολίδια, με τη χαρακτηριστική εναλλαγή της ελεύθερης απαγγελίας του τραγουδιστή και του χορευτικού ρυθμού των οργάνων» (Samuel Baud-Bovy: Δοκίμιο για το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, Π.Λ.Ι., Ναύπλιο 1984, σ. 64). 

Αθήνα, Ιούλιος 2003

Η άλλη οπτική (1)

(Μανώλης Γιάνναρος - #1)

Τον συναντούσε μόνο στο βυθό.
Έπαιρνε μια βαθιά ανάσα και κατέβαινε στα φύκια.
Κι εκείνος κράταγε στα δάχτυλα μικρές φυσαλίδες οξυγόνου
και τις κέρναγε στο στόμα για να κρατήσει κι άλλο η συντροφιά του πλάσματος από τον έξω κόσμο.

Μέλια Πουρή

Η "Ταξισυνειδησία" στη Λέσχη Αναιρέσεις

Προβολή Ντοκιμαντέρ

Ταξισυνειδησία:
Η άγνωστη ιστορία του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού

Σάββατο 27 Απριλίου, 20:00
Λέσχη Αναιρέσεις, Ιπποκράτους 175, Εξάρχεια.

Μιχάλης Γρηγορίου: "Βίος Παράλληλος" (19)

ΒΙΟΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ

Ανέκδοτες ημερολογιακές σημειώσεις του συνθέτη Μιχάλη Γρηγορίου
Ενότητα: "Εσυ, ο χρονος, ο θανατος κι εγώ"
Επεισόδιο 19ο

Παρασκευη 3/9/2010

Οσο πιθανον και μη διαψευσιμο, αλλα και μη επαληθευσιμο, ειναι να υπηρχε “ψυχη” και “μετα θανατον ζωη” (κατι εξ΄ισου νοηματικα τραγελαφικο και ανυπαρκτο σαν την “αρνητικη θετικοτητα” ή σαν την “αυλη υλικοτητα”, κλπ), αλλο τοσο πιθανον ειναι, καθε ανθρωπος που πεθαινει να μετατρεπεται αυτοματως σε ομελεττα στο πιατο ενος εξωγηϊνου, ή σε συστατικο στοιχειο του ψυκτικου υλικου που χρησιμοποιει ενας μηχανισμος που δουλευει σε αλλη κβαντικη διασταση απο τη δικηα μας ! Η μονη διαφορα ειναι πως η πρωτη φαντασιωση που εφτιαξαν τα ανθρωπακια ειναι πολυ πιο παρηγορητικη και βολικη απο τις αλλες. Κι’ ειναι αυτη η παρηγορητικη διασταση εκεινη που οδηγει ακομα και εξυπνους ανθρωπους να συγχεουν σκοπιμα την μη επαληθευσιμοτητα της φαντασιωσης με την μη διαψευσιμοτητα της. Γιατι βεβαια, το οτι δεν μπορει κανεις να διαψευσει με επιστημονικο τροπο το οτι οι νεκροι δεν πηγαινουν σε καποιο παραδεισο, ή δεν γινονται ομελεττα, δεν σημαινει πως πηγαινουν στον παραδεισο ή πως γινονται ομελεττα ! Με τον ιδιο τροπο που η αδυναμια μου να αποδειξω πως τωρα δεν εχει προσγειωθει ενα UFO στην κορυφη των Ιμαλαϊων δεν επιτρεπει την βεβαιοτητα πως, οντως εχει προσγειωθει αυτο το UFO εκει. Εχει επισης ενδιαφερον να παρατηρησει κανεις πως ολες αυτες οι βολικες παραμυθιες περι παραδεισου, που συναντιουνται στις περισσοτερες θρησκειες, βασιζονται σε σκηνογραφιες που ταιριαζαν με την εικονα της ιδανικης πραγματικοτητας που ειχαν οι ανθρωποι εκεινων των αρχαιων περιοδων οπου επινοηθηκαν αυτες οι θρησκειες. Γιατι, εαν την εποχη του χριστιανισμου ή του ισλαμισμου οι εικονες του παραδεισου παρεπεμπαν σε κηπους, σε θρονους βασιληαδων πανω σε ασημενιους ελεφαντες, σε αγγελους και σε νεραϊδες, σε βουνα απο ρυζι, σε γυμνες παρθενες ετοιμες να γαμηθουν απο τους ευσεβεις, κλπ, τη σημερινη εποχη, εαν μπορουσε να δομηθει καποιο αναλογο παραμυθι, θα παρεπεμπε ισως σε σκηνογραφιες και σε εικονες με ουρανοξυστες, με ελικοπτερα υπερπλουσιων, με τρομερα σπορ αυτοκινητα, με ιδιωτικα νησια, με stars του Hollywood, με μισθους CEO, κλπ. (Βεβαια, αρκετοι σημερινοι αμερικανοι νεοφονταμενταλιστες, οπαδοι της “Rapture”, πιστευουν πως θα αναληφθουν στους ουρανους μαζι με τα επιγεια αγαθα τους !)

Μια, δυο, τρεις, πολλές Μανωλάδες!

Μια, δυο, τρεις, πολλές Μανωλάδες!

Οι εργατοπατέρες που λυμαίνονται το ελληνικό κράτος έκαναν πάλι το θαύμα τους και ξεσήκωσαν θύελλα διαμαρτυριών για το συμβάν με τους λαθρομετανάστες στη Μανωλάδα. Τους μάθαμε πια! Είναι οι συνδικαλιστές, οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι αναρχικοί και οι Συριζαίοι, οι τεμπέληδες κρατικοδίαιτοι! Είναι το χθες που αντιστέκεται στο αύριο, είναι η παλιά Ελλάδα των προνομίων απέναντι στη νέα Ελλάδα της ανταγωνιστικότητας, είναι ο κόκκινος φασισμός που πάει να πνίξει τη δημοκρατία μας - όσο κι αν αντιστεκόμαστε εμείς οι ψύχραιμοι και ώριμοι φιλελεύθεροι.

Στο κάτω-κάτω, τι το μεμπτό έκαναν οι επιστάτες αγαπητή μου αναγνώστρια; Ε; Επιτρέπεται όταν εσύ είσαι άνεργη, να έχει ο άλλος - και μάλιστα λαθρομετανάστης - δουλειά; Πού ακούστηκε τέτοια αδικία, τέτοια ξεδιάντροπη διάκριση εις βάρος σου; Και τι δουλειά παρακαλώ! Έξω στην ύπαιθρο, στον ήλιο, ώστε να κάνει και τζάμπα χρωματάκι ενώ εσύ ξεπαραδιάζεσαι στο σολάριουμ και στις λοσιόν. Να σου πω και το άλλο χρυσή μου… επιτρέπεται όταν εσύ είσαι απλήρωτη ένα χρόνο, να θέλει ο άλλος να του εξοφληθούν χρωστούμενα έξι μηνών; Μοναχά έξι μηνών; Καλέ ποιος νομίζεις ότι είσαι άνθρωπέ μου; Κάνας μιζαδόρος προνομιούχος, ώστε να πάρεις τα λεφτά σου στους έξι μήνες; Δώσε θάρρος στο χωριάτη να σ’ ανέβει στο κρεβάτι! Κατάλαβες φίλε μου; Ήρθαν στη χώρα μας, τρώνε και τις φράουλές μας (γιατί μη νομίζεις, κάθε λίγο και λιγάκι τσιμπολογάνε από τη σοδειά οι κοιλαράδες) και θέλουν και να πληρωθούν κιόλας. Και δώσ’ του μετά να πέφτουν οι εξαγωγές μας, και δώσ’ του να μειώνεται η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας με τους υπέρογκους μισθούς που διεκδικούν οι Μπαγκλαντεσιανοί. Τι να κάνει κι ο Στουρνάρας αγάπη μου; Είναι ένας κι αυτοί είναι χιλιάδες - και δεν σκαμπάζουν και γρι ελληνικά για να τους εξηγήσεις ότι πρέπει να κάνουμε όλοι μας θυ-σί-ες.

Αλλά δεν φταίνε αυτοί: οι αριστεροί εργατοπατέρες φταίνε που παραπονιούνται ότι οι επιστάτες έριξαν στο ψαχνό με τις καραμπίνες. Εκεί καταντήσαμε… κοτζάμ σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, στην πρώτη ταχύτητα της ΟΝΕ, στα σαλόνια της Ευρώπης, και να αντιμετωπίζουμε τον ταξικό εχθρό με κοντόκαννες! Λες και είμαστε στην εποχή του χαλκού! Τι τα έχουμε γλυκιά μου τα υποβρύχια; Τα χρυσοπληρώσαμε για να κάθονται; Γιατί να μην σκάσει μύτη ο «Παπανικολής» να ξαμολήσει στους ακοινώνητους δυο-τρεις τορπίλες να τελειώνουμε; Ε; Τι; Δεν έχει θάλασσα η Μανωλάδα; Ε τότε ας φέρουμε Λέοπαρντ, Πάτριοτ, Εφ Δεκάξι, κάτι τέλος πάντων! Τόσα όπλα μας αγόρασαν ο Τσοχατζόπουλος και οι φίλοι του με τον τίμιο ιδρώτα τους, κι εμείς τα έχουμε να κάθονται και να σκουριάζουν; Άκου εκεί, κυνηγετικές καραμπίνες και πράσινα άλογα. Δηλαδή στη Νότια Αφρική που τους καθαρίζουνε δέκα-δέκα στα ορυχεία με τα οπλοπολυβόλα και τα τεθωρακισμένα τι είναι κυρία μου; Ε; Πιο έξυπνοι είναι αυτοί από εμάς;

Ευτυχώς, πάντως, που η ελληνική αστυνομία κάνει καλά τη δουλειά της - ο Σαμαράς παιδί μου έφτιαξε κράτος - και φρόντισε να συλλάβει τους λαθρομετανάστες. Όσο να πεις, είναι μια ανάσα για την ελληνική οικονομία να γλιτώσουμε μισθούς έξι μηνών! Και τέλος πάντων, είναι καιρός να θυμηθούμε και το επιχειρηματικό μας δαιμόνιο εμείς οι Έλληνες. Εμπρός λοιπόν επιστάτες, εμπρός νοικοκυραίοι! Εμπρός για μια ισχυρή Ελλάδα σε μία ενωμένη Ευρώπη! Μην ακούτε τις φωνές της συντήρησης που θέλουν και μισθό. Αγοράζετε άφοβα φράουλες, ενισχύστε την εθνική προσπάθεια για να μπει η Ελλάδα στο δρόμο της ανάπτυξης. Εμπρός για μια, δύο, τρεις, πολλές Μανωλάδες!

ηρ.οικ.

Πάνος Τζαβέλλας: Η φωνή "της νιότης, της τιμής, της λευτεριάς"

(Πάνος Τζαβέλλας - Μαρίζα Κωχ)

Τέσσερα χρόνια χωρίς τον Πάνο Τζαβέλλα

Η φωνή «της νιότης, της τιμής, της λευτεριάς…»

του Αλέξη Βάκη

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ)

Για τους νέους ανθρώπους που αρχίσαμε να νιώθουμε τα σκιρτήματα της πραγματικής ζωής από τη μεταπολίτευση του ’74 και μετά, η φιγούρα του Πάνου Τζαβέλλα ήταν κάτι παραπάνω από εμβληματική. Όχι μόνο γιατί εκείνος ήταν που μας έβαλε πρώτος στα χείλη το Εμπρός ΕΛΑΣ για την Ελλάδα, κάνοντας οικεία στα εφηβικά μας μάτια τη μορφή του Πρωτοκαπετάνιου Άρη Βελουχιώτη. Ούτε γιατί μας φώναζε επίμονα «να θάψουμε όλους τους έντιμους κυρ- Παντελήδες αυτού του κόσμου». Αλλά, κυρίως, γιατί το παράδειγμα της ίδιας του της ζωής σηματοδοτούσε τα χαρακτηριστικά μιας ιδιότυπης - και προσωπικής - «διαρκούς επανάστασης» την οποία μας πρότεινε να βιώσουμε. Αεικίνητος πάνω στην αιώνια πατερίτσα, ηχούσε πειστικός. Και πάντως, σε καμία περίπτωση διδακτικός.

Γεννημένος το 1925 στην Κοζάνη, μπαίνει από τα εφηβικά του χρόνια στην υπόθεση της Εθνικής Αντίστασης, όταν στρατολογείται στην ΕΠΟΝ. Λίγο αργότερα, ανεβαίνει στο βουνό και ονομάζεται μαχητής του ΕΛΑΣ. Με την έναρξη του εμφυλίου, ξαναπαίρνει το δρόμο του αντάρτικου και εντάσσεται στο Δημοκρατικό Στρατό. Τραυματίζεται, ακρωτηριάζεται στο δεξί του πόδι, συλλαμβάνεται και καταδικάζεται τρεις φορές εις θάνατον. Αποφυλακίζεται το 1959 όταν, βαριά άρρωστος από τη νόσο του Burgen, παίρνει την άδεια να ταξιδέψει στη Σοβιετική Ένωση, όπου και θεραπεύεται. Εκεί παραμένει για έξι χρόνια, σπουδάζοντας μουσική και έχοντας τη χαρά να γνωρίσει από κοντά τον μεγάλο Ντιμίτρι Σοστακόβιτς. Το 1965 επιστρέφει στην Ελλάδα, για να συλληφθεί -τρία χρόνια αργότερα- από τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Το 1971 αποφυλακίζεται οριστικά και αρχίζει να στήνει μουσικά προγράμματα στις μπουάτ της Πλάκας. Με την πτώση της δικτατορίας, εγκαθιστά το «στρατηγείο» του στη μπουάτ Λήδρα - επί της οδού Κέκροπος 12, στην Πλάκα - και αρχίζει τις θρυλικές βραδιές με τα αντάρτικα τραγούδια. (Για την ακρίβεια, όχι μόνο βραδιές, μιας και η κοσμοσυρροή που δημιουργείται από ανθρώπους κάθε ηλικίας που θέλουν να ακούσουν επιτέλους ελεύθερα τα τραγούδια της Εθνικής Αντίστασης, τον υποχρεώνει να δίνει δύο και τρεις παραστάσεις την ημέρα, οι οποίες ξεκινάνε από νωρίς το απόγευμα). Παράλληλα, παρουσιάζει και δικά του τραγούδια - από τα οποία ο Κυρ Παντελής αποδείχτηκε με το παραπάνω διαχρονικός - που μιλάνε για τα προβλήματα των καιρών μας και τα οποία αργότερα τραγούδησαν σε δίσκους η Χάρις Αλεξίου, ο Γιώργος Νταλάρας, η Καίτη Γκρέυ και ο ίδιος.

Τα αντάρτικα και επαναστατικά (όπως και τα δικά του) τραγούδια ζωντανεύουν μέσα από εκατοντάδες συναυλίες που δίνονται σε ανοικτά γήπεδα και πανεπιστήμια σ' όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ταυτόχρονα, το έργο του παρουσιάζεται τόσο από την ελληνική τηλεόραση, όσο και από αρκετές ξένες (βουλγαρική, γερμανική, σουηδική). Παράλληλα, ο ελληνικός αλλά και ο ξένος Τύπος αναφέρονται συχνά στον Αγωνιστή τραγουδοποιό, ενώ ο Κυρ Παντελής μεταφράζεται ακόμα και στα κινέζικα.

Ο Πάνος Τζαβέλλας άφησε την τελευταία του πνοή την Τρίτη 27 Ιανουαρίου 2009, σε ηλικία 84 ετών. Παρά τις ταλαιπωρίες και τις διώξεις, έμεινε αμετακίνητα πιστός στα νεανικά του οράματα. Στο πλευρό του στάθηκε μέχρι το τέλος η σύντροφός του τα τελευταία 35 χρόνια, τραγουδίστρια Νατάσα Παπαδοπούλου.

Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του Ηλία Ανδριόπουλου

Δελτίο Τύπου

Το «ΑΙΝΙΓΜΑ ΜΙΑΣ ΓΕΝΙΑΣ – Μεταπλάσεις», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αργοναύτες και το οποίο διακινείται από τα βιβλιοπωλεία του Ιανού, είναι το τρίτο βιβλίο του Ηλία Ανδριόπουλου. Έχουν προηγηθεί η ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΩΝ ΗΧΩΝ, Κέδρος 2006 και οι ΑΝΤΙ-ΗΧΗΣΕΙΣ, Μαΐστρος 2008.

Στο δοκίμιο αυτό ο συνθέτης- συγγραφέας καταθέτει με στοχασμό και τόλμη, τις θεωρητικές του απόψεις πάνω σε ζητήματα τέχνης, αισθητικής, ελληνικότητας, πολιτισμού, τα οποία συνυπάρχουν, περιπλέκονται και διασταυρώνονται με εκείνα τα μεγάλα και καυτά θέματα που τυραννούν τα τελευταία χρόνια την πατρίδα μας. Εδώ είναι εμφανής η οδύνη αλλά και η οργή του για τα δεινά που βιώνει ο ελληνικός λαός. Επίσης γίνεται αντιληπτή η αγωνία του για το προχώρημα και το μέλλον αυτού του τόπου.

Το ΑΙΝΙΓΜΑ ΜΙΑΣ ΓΕΝΙΑΣ – Μεταπλάσεις, αποτελείται από τέσσερα αυτοτελή κεφάλαια.

1. Το αίνιγμα μιας Γενιάς 

2. Σκέψεις για τη Μουσική 

3. Ένα ταξίδι και μια επίσκεψη 

4. Μεταπλάσεις

Τα κείμενα του Ανδριόπουλου τα συγκροτεί και τα κάνει ελκυστικά ο φροντισμένος και γνήσιος προσωπικός του λόγος. Το βιβλίο αυτό, με εισαγωγή-προανάκρουσμα του μουσικολόγου, μουσικοκριτικού Γιώργου Μονεμβασίτη, αποτελεί μία τίμια κατάθεση ενός καλλιτέχνη, που δε διαπραγματεύτηκε ποτέ την ελευθερία της έκφρασής του έναντι οποιουδήποτε ανταλλάγματος.

Μικρούτσικος - Κιμούλης συζητούν για την τέχνη σε μια εποχή κρίσης

«Τέχνη και κρίση»

Η Λαϊκή Επιτροπή Πολιτών Δήμου Διονύσου διοργανώνει ανοιχτή εκδήλωση με θέμα «Τέχνη και κρίση», τη Δευτέρα 15 Απριλίου 2013 και ώρα 19.00, στο Θέατρο του Λυκείου Άνοιξης (Προφήτη Ηλία 4, Άνοιξη Αττικής). Ο Θάνος Μικρούτσικος και ο Γιώργος Κιμούλης - δύο προσωπικότητες με πλούσιο καλλιτεχνικό έργο αλλά και με έντονη κοινωνική παρέμβαση και παρουσία - θα συζητήσουν μαζί με το κοινό για το ρόλο της διανόησης και της τέχνης στην εποχή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και των μνημονίων.

INFO:

Ανοιχτή συζήτηση με θέμα:

«Τέχνη και κρίση»

Συμμετέχουν:

Γιώργος Κιμούλης (σκηνοθέτης, ηθοποιός)

Θάνος Μικρούτσικος (συνθέτης).

Δευτέρα 15 Απριλίου 2013, ώρα 19.00

Θέατρο Λυκείου Άνοιξης

Προφήτη Ηλία 4, Άνοιξη Αττικής

Είσοδος ελεύθερη

Blog:   laikiepitropidionisou.wordpress.com

Αποχαιρετισμός στη Sara Montiel

Επιμέλεια - Μετάφραση: Ειρήνη Φιλιππίδου

8 Απριλίου 2013

Πέθανε σήμερα η Sara Montiel, Ισπανίδα ηθοποιός και τραγουδίστρια. Επ' αφορμή, ένα τραγούδι του 1922, που τραγούδησε η Montiel στην ταινία "El ultimo couple" (1957).


Fumando espero

Πρώτη εκτέλεση: 1922

Στίχοι - μουσική: J. Viladomat - Felix Garzo

Fumar es un placer, genial, sensual...

Fumando espero al hombre que yo quiero,
tras los cristales de alegres ventanales
Y mientras fumo mi vida no consumo
porque flotando el humo me suelo adormecer.

Tendida en mi sofá, fumar y amar,
ver a mi amado feliz y enamorado,
sentir sus labios besar con besos sabios.
Y el devaneo sentir con más deseo,
cuando sus ojos siento sedientos de pasión.

Por eso estando mi bien

es mi fumar un eden.

Dame el humo de tu boca

Dame que en mi,

pasión provoca.

Corre que quiero

enloquecer de placer,

sintiendo ese calor

del humo embriagador

que acaba por prender

la llama ardiente del amor.

La hora de inquietud con él no es cruel

sus espirales son sueños celestiales,

y forman nubes que hacia la gloria suben

y envuelta en ella, su chispa es una estrella,

que luce clara y bella con límpido fulgor.

***

Καπνίζω περιμένοντας

Το κάπνισμα είναι μια απόλαυση υπέροχη, αισθησιακή

καπνίζοντας περιμένω τον άντρα που ποθώ,

μέσα απ΄τα κρύσταλλα της μεγάλης τζαμαρίας

κι όσο καπνίζω δεν χαλώ τη ζωή μου

γιατί πλέοντας στον καπνό αποκοιμιέμαι

Ξαπλωμένη στον καναπέ μου, καπνίζοντας και αγαπώντας

βλέπω τον αγαπημένο μου ερωτευμένο κι ευτυχισμένο

νιώθω τα χείλη του να με φιλούν με σοφά φιλιά

και θέλω το παιχνίδι με περισσότερο πόθο

όταν νιώθω τα μάτια του να διψούν για πάθος

Όταν ο καλός μου είναι κοντά,
το κάπνισμα είναι παράδεισος.

Δώσε μου τον καπνό απ' το στόμα σου

δώστον  μου γιατί μέσα μου

προκαλέι το πάθος.

Τρέξε γιατί θέλω

να τρελαθώ από ευχαρίστηση,

νοιώθωντας τη ζέστη

του μεθυστικού καπνου

που ανάβει

την άσβεστη φλόγα του έρωτα.

Η ώρα της ανησυχίας μαζί του δεν είναι σκληρή

τα δαχτυλίδια του είναι όνειρα ουράνια

και φτιάχνουν σύννεφα που ανεβαίνουν πορς τη δόξα

και την περιβαλλουν, η σπίθα του είναι ένα αστέρι

που λάμπει φωτεινό και όμορφο με λάμψη διαυγή.

***

ΥΓ.: Στην αρχική εκδοχή υπάρχει και η παρακάτω στροφή, αλλά για ευνόητους λόγους στην ταινία την έφαγε η λογοκρισία  του Φράνκο!

Tras la batalla

en que el amor estalla,

un cigarrillo

es siempre un descansillo

y aunque parece

que el cuerpo languidece,

tras el cigarro crece

su fuerza, su vigor.

Μετά τη μάχη
όταν η αγάπη κάνει παύση
ένα τσιγαράκι
είναι πάντα μια ξεκούραση
και αν και μοιάζει
να μαραζώνει το σώμα

μετά το τσιγάρο μεγαλώνει

η δύναμη και το σφρίγος του

***

Μία απρόσμενη αναφορά στη Sara Montiel βρίσκουμε στο τραγούδι "Κάρμεν", σε στίχους Λίνας Νικολακοπούλου. Η μουσική είναι του Θανάση Καργίδη και στην ερμηνεία η μοναδική Χριστιάνα.

Όταν έβλεπα την Carmen μες στο σινεμά
με τα μάτια τα βαμμένα, τα χείλη τα γκρενά και γύρω:
όλοι οι άντρες να πέφτουν στην πίστα
κι οι κιθάρες να παίρνουν φωτιά τριγύρω:
κόκκινες χάντρες, βεντάλιες κι ορχήστρα
και τ’ αγόρια κορμάκια σπαθιά Χριστέ μου,

μ’ έπιανε τότε κι εμένα μια λύσσα
και ντρεπόμουν που ήμουν ξανθιά
και είπα "φέρτε μου έναν ταύρο
να του κλέψω την καρδιά".

Κι όταν μου ’φεραν τον ταύρο
πώς να πω το ναι,
που τον λέγαν μόνο Σταύρο
κι όχι Μορίς Ρονέ και λέω:

"Πού ’ν’ οι αρένες, καλέ, κι οι καδένες
και οι μπέρτες κι ο κόσμος, ολέ;" Του λέω:

"Tσάμπα, μωρό μου, οι πρόβες κι οι χτένες
κι οι δαντέλες μες στο καμπριολέ αμίγκο,
γκράτσια, πρέγκο, μα δε θα μπορέσω
στο πλευρό σου να μείνω γιατί
εγώ είμαι η Carmen και τον έρωτα
τον θέλω πειρατή."

Κι έτσι μ’ άφησε κι ο Σταύρος σ’ ένα Ρενό κατρέλ
γιατί αυτός δεν ήταν ταύρος κι ούτε κι εγώ η Μοντιέλ και λέω:

Κοίτα η ζωή τελικά ειρωνία
να ’ναι αλλιώτικη απ’ το σινεμά και παίρνω:
σπόρια, σταφίδες, στραγάλια κι ανία
και πηγαίνω ξανά σινεμά και τότε:

Να σου η Carmen μπροστά στην οθόνη
με σκοτώνει που λέει φλογερά
"Amore mio", την αλήθεια
θα σ’ την πω στο διάλειμμα

Ωραια πράγματα!

Η παρουσίαση του εξαιρετικού βιβλίου του Θανάση Συλιβού "Μάνος Λοΐζος: Απ' τη μνήμη στην καρδιά", τη Δευτέρα 15 Απριλίου στις 8:30, στο Polis Art Cafe (Πεσμαζόγλου 5, Αίθριο Στοάς Βιβλίου). Θα μιλήσουν ο Φώντας Λάδης και ο Γιώργος Μονεμβασίτης, ενώ στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα συναντάμε τον Νίκο Ανδρουλάκη, τον Φίλιππο Πλακιά, την Ιωάννα Φόρτη και τον Μιχάλη Τερζή.

Η συμμετοχή του Θανάση Γκαϊφύλλια στη συναυλία αλληλεγγύης προς τους εργαζόμενους της Βιομηχανικής Μεταλλευτικής Θεσσαλονίκης, την Παρασκευή 12 Απριλίου στο αμφιθέατρο της παλιάς Νομικής στην Κομοτηνή.

 

Ο αγώνας των απλήρωτων-απολυμένων εργαζομένων στα Μετρόπολις, που συνεχίζεται με συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από τη φιέστα του Madwalk, στο Αθηνών Αρένα (Πειραιώς 166), την Τετάρτη 17 Απριλίου στις 19:30.

Last but not least, η επιστροφή του Στέφανου Ρόκου στις εκθέσεις και στην ...αποδιοργάνωση. Περισσότερα στις οθόνες μας σύντομα!

What have we done, Maggie?

Τσάκισε μία ολόκληρη κοινωνία με μεθοδικότητα που θα ζήλευαν οι Πολ Ποτ και οι Σουχάρτο της ιστορίας. Έκανε πράξη τον ταξικό πόλεμο όλων εναντίον όλων, αναδεικνύοντας τις εργατικές τάξεις σε εχθρό του έθνους. Έστειλε το βρετανικό στόλο 13.000 χιλιόμετρα μακριά για να "προστατέψει" ένα από τα πολλά λάφυρα του ιμπεριαλισμού, τις Μαλβίνες Νήσους ή αλλιώς Φώκλαντς. Σκότωσε, βομβάρδισε, κατέκαψε. Ιδιωτικοποίησε ό,τι κινείται και ό,τι στέκεται. Διέλυσε τα συνδικάτα, με αποκορύφωμα την άγρια στάση που κράτησε απέναντι σε έναν από τους πιο ηρωικούς και τίμιους εργατικούς αγώνες που δόθηκαν ποτέ: την απεργία των ανθρακωρύχων που κράτησε ένα χρόνο, από το Μάρτη του 1984 μέχρι το Μάρτη του 1985. Ανέδειξε σε τέχνη τη βαρβαρότητα του νεοφιλελευθερισμού, το ξεδοντιασμένο πρόσωπο του οποίου βλέπουμε στην Ελλάδα σήμερα. Αποτέλεσε το νούμερο ένα σύμμαχο του δολοφόνου Ρήγκαν, υποδεχόμενη με ανοιχτές αγκάλες τους πυρηνικούς του πυραύλους Πέρσιγκ και Κρουζ στην Ευρώπη και ανανεώνοντας το πυρηνικό οπλοστάσιο της Βρετανίας με τους πυραύλους Τράιντεντ - που ακόμα πληρώνουν οι φορολογούμενοι πολίτες της χώρας της τη στιγμή που περικόπτεται μαζικά το κράτος πρόνοιας. Υποστήριξε - μόνη τότε ανάμεσα στους Ευρωπαίους ηγέτες - το θρασύδειλο βομβαρδισμό της Τρίπολης από αμερικανικά αεροσκάφη του 6ου στόλου το 1986. Υπέσκαψε λυσσασμένα και με κάθε τρόπο οποιαδήποτε προσπάθεια προοδευτικού μετασχηματισμού στην Ευρώπη και στον πλανήτη. Συνέχισε τη γκαγκστερική πολιτική της Βρετανίας στην κατεχόμενη Βόρεια Ιρλανδία. Και εν τέλει, δια της μεθόδου του παραδείγματος έκανε τους Βρετανούς Εργατικούς σαν τα μούτρα της (δηλαδή σαν τα μούτρα του Τόνυ Μπλαιρ). Υπήρξε ο ιθύνων νους πίσω από μία σειρά αποφάσεων διεθνούς και οικονομικής πολιτικής που έφεραν ανείπωτη δυστυχία και εξαθλίωση. Μπορεί για τους νεότερους όλα αυτά να μη σημαίνουν τίποτα, αλλά για τους τριαντα-φεύγα και πάνω το όνομά της συνδέθηκε όσο λίγα με το βραδινό δελτίο ειδήσεων της δεκαετίας του '80. Γι' αυτό, όσο κι αν μας έμαθαν να μην χαιρόμαστε με τέτοιες ειδήσεις, την είδηση του θανάτου της Μάργκαρετ Θάτσερ δεν μπορώ παρά να τη δεχτώ με αγαλλίαση. Ελπίζω, μόνο, το βιολογικό της θάνατο να τον διαδεχτεί και ο θάνατος των βρωμερών ιδεών του νεοφιλελευθερισμού και του μιλιταρισμού που η ίδια υπηρέτησε.

ηρ.οικ.


ΥΓ: What have we done, Maggie? What have we done to England? Should we shout, should we scream? What happened to the postwar dream? Oh Maggie, Maggie, what have we done? Σε πέντε στίχους, οι Pink Floyd τα λένε όλα.

Ολκωτή σάλπιγξ - Η μεγαλοπρέπεια στον ήχο

Ολκωτή σάλπιγξ - Η μεγαλοπρέπεια στον ήχο

του Κωνσταντίνου Τσικλέα

(εκπαιδευτικός, μέλος του Σ.Ε.Μ.)

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ, αρ. 42.

Χαλκός, χημικό στοιχείο της ομάδας Ib του περιοδικού συστήματος του Μεντελέγιεφ, με σύμβολο Cu, με ατομικό αριθμό 29 και ατομικό βάρος 3,546. 

Το λατινικό όνομα του χαλκού είναι cuprum, προέρχεται από το όνομα της Κύπρου, όπου οι αρχαίοι Έλληνες εκμεταλλεύονταν και αξιοποιούσαν χαλκούχα μεταλλεύματα, άλλωστε ο χαλκός ήταν το πρώτο μέταλλο που έμαθε να εξάγει ο άνθρωπος και η πρώτη ύλη για τα χάλκινα πνευστά όργανα της μουσικής. 

Στην αρχή είχαν πολύ μακριά σωλήνα με αποτέλεσμα οι μουσικοί να χρειάζονται βαστάζους για να τα κρατούν την στιγμή που έπαιζαν, αργότερα δημιουργήθηκαν πιο πρακτικές κατασκευές με τυλιχτούς σωλήνες ώστε ο μουσικός να μπορεί από μόνος του να κρατάει και να παίζει το όργανο. 

Σ΄ αυτήν την κατηγορία των οργάνων ανήκει και η ολκωτή σάλπιγξ ή κοινώς τρομπόνι. 

Το τρομπόνι είναι το μοναδικό πνευστό όργανο που παράγει όλους τους τόνους της ηχητικής περιοχής του, λόγω του τμήματος που γλιστράει με ώθηση του μουσικού στην κατεύθυνση κρατήματος, μεγαλώνοντας ή μικραίνοντας το μήκος του σωλήνα χωρίς ασυνέχειες. 

Πιθανολογείται ότι πρωτοεμφανίστηκε γύρω 1450 κατά άλλους στο Βέλγιο και κατά άλλους στην περιοχή της Βουργουνδίας (ΝΑ Γαλλία) από μία τρομπέτα με μεταβαλλόμενο μήκος σωλήνα. Τον 16ο αιώνα κατασκευάστηκαν τρομπόνια σε πέντε διαφορετικές ηχητικές περιοχές. Στην Αγγλία ονομάζονταν sackbutt. Τέλος τον 18ο αιώνα καθιερώθηκε ως όργανο συμφωνικής ορχήστρας με τρία είδη : άλτο, τενόρο και μπάσο τρομπόνι. 

Το τρομπόνι είναι ίσως το μοναδικό όργανο που υπέστη από την πρώτη εμφάνιση του ελάχιστες τροποποιήσεις, κυρίως στη διάτρηση και στην καμπάνα. 

Ένας άξιος εκπρόσωπος αυτού του οργάνου στη χώρα μας είναι ο Σπύρος Γαντζίας, κορυφαίος μουσικός των βαρέων χαλκίνων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, αντιπρόεδρος του σωματίου των μουσικών της ορχήστρας και μέλος της γνωμοδοτικής επιτροπής. 

Ο Σπύρος Γαντζίας ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του στην γενέτειρα του την Λευκάδα με τον τότε αρχιμουσικό της Φιλαρμονικής Εταιρίας Λευκάδας Νικόλαο Θάνο. Στη συνέχεια ασχολήθηκε μόνος του με το τρομπόνι μέχρι την ηλικία των 21 ετών που συνάντησε τον καθηγητή του Ωδείου Αθηνών Αναστάσιο Κυπραίο. 

Το 1985 απέσπασε δίπλωμα τρομπονιού με άριστα παμψηφεί και πρώτο βραβείο και το 1987 για πρώτη φορά στην Ελλάδα το Ωδείο Αθηνών έδωσε δίπλωμα Ευφωνίου (τενόρο τούμπα) στον Σπύρο Γαντζία, επίσης με άριστα παμψηφεί και πρώτο βραβείο. 

Έχει συμπράξει ως σολίστ με την Κ.Ο.Θ. όπου έχει ερμηνεύσει σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση το κονσέρτο για τρομπόνι και ορχήστρα του A. Nesterov. 

Πολλοί Έλληνες συνθέτες όπως οι : Ν. Νευράκης, Κ. Σφέτσας, Ι. Δακουτρός κ. α. έχουν αφιερώσει έργα τους τα οποία και έχει ερμηνεύσει σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση. 

Έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην Ορχήστρα Μεσογειακών Χωρών και έχει κερδίσει σε δύο διαγωνισμούς ως σολίστ στην Κ.Ο.Α. και στην Κ.Ο.Θ.. 

Έχει διδάξει στο Πειραματικό Γ.-Λ. Παλλήνης καθώς και στο Μουσικό Σχολείο Αλίμου. 

Έχει την τάξη τρομπονιού στο Ελληνικό Ωδείο Αθήνας και στο Ωδείο Γλυφάδας. 

Το καλοκαίρι του 2011 η Μουσική Ακαδημία των Τιράνων τον κάλεσε και δίδαξε σε επίπεδο Master Class. 

Όταν ρωτήσαμε τη γνώμη του όσον αφορά την επικρατούσα κατάσταση των χάλκινων οργάνων μέσα στην εκπαίδευση, μας απάντησε : 

«Ο αριθμός των παιδιών που ασχολείται σοβαρά με αυτά τα όργανα είναι μικρός, με αποτέλεσμα η μεγάλη έλλειψη μαθητών στα Μουσικά Σχολεία της χώρας και στην στελέχωση ορχηστρών γενικότερα. Πιστεύω πως αυτό που θα έπρεπε να γίνει είναι, το Υπουργείο Παιδείας να καλέσει τους κορυφαίους μουσικούς που διαθέτουν οι ορχήστρες μας να βοηθήσουν, για να επωφεληθούν οι μαθητές από τις γνώσεις και την εμπειρία τους, όπως γίνεται και σε άλλες χώρες». 

Ας ελπίσουμε για ένα καλύτερο μέλλον της ποιοτικής μουσικής στην Ελλάδα, που να μη βασίζεται μόνο στην προσωπική πρωτοβουλία, αλλά και στην υποστήριξη των εκάστοτε υπευθύνων. 

Τελειώνοντας θα ήθελα να σας προτείνω ένα έργο για τρομπόνι και πιάνο του Αμερικανού τρομπονίστα και συνθέτη Arthur Pryor, βασισμένο σε μια παλιά παραδοσιακή σκωτσέζικη μελωδία, Bluebells of Scotland, πιστεύοντας ότι αυτό το έργο θα δώσει σε πολλούς να καταλάβουν την δυνατότητα αυτού του οργάνου.

Το πάρτυ της "Λεύγας"

Το πάρτυ της "Λεύγας", με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του νέου τεύχους και για την οικονομική στήριξη του επόμενου.

Στέκι Μεταναστών - Κοινωνικό Κέντρο

Τσαμαδού 15, Εξάρχεια

Σάββατο 6 Απρίλη, μετά τις 10 μ.μ.

http://www.levga.gr/

Συνέντευξη με τον Δημήτρη Μαραμή

Δημήτρης Μαραμής:

«Δεν συμπαθώ τα σύνορα και τα όρια»

τη συνέντευξη έλαβε ο Ηρακλής Οικονόμου

(Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ)

Η προσωπική του δισκογραφία στερείται συμβιβασμών και εύκολων ακροάσεων: «Σονέτα του Σκοτεινού Έρωτα», «Κυριακές μες στο Χειμώνα», «Σκοτεινός Έρωτας», «Σκηνές από βουβή ταινία». Στο CD-βιβλίο «Ταγκό για Τρεις» που μόλις κυκλοφόρησε, μελοποιεί στίχους του Μιχάλη Γκανά σε ερμηνεία Κορίνας Λεγάκη. Και για άλλη μια φορά παράγει ένα συναισθηματικά φορτισμένο μουσικό σύμπαν, στο οποίο το παράφορο λίκνισμα των κορμιών συμπλέκεται με τη μοναχική περιπλάνηση στην πόλη. Εν μέσω ενός έντονου συναυλιακά χειμώνα, έκανε μία στάση στο «Μετρονόμο». Ο κύριος Δημήτρης Μαραμής!

«Ταγκό για τρεις». Γιατί ταγκό; Τι έχει εν τέλει αυτός ο χορός ώστε να μας απασχολεί διαχρονικά;

Είναι ένας χορός με αμαρτωλό βιογραφικό. Γεννιέται στα πορνεία της Αργεντινής. Είναι σχεδόν απαγορευμένος και παράνομος αρχικά, και χορεύεται από άντρες, όχι όμως με ερωτικές διαθέσεις αλλά δολοφονικές, καθώς είναι άντρες ζωσμένοι με μαχαίρια κι έμφυτη πολεμική επιθετικότητα. Το ταγκό δραπετεύει από τις λαικές γειτονιές και φτάνει στο κοσμοπολίτικο Παρίσι όπου εξευρωπαίζεται, χάνει τη λαικότητά του και γίνεται ένας ερωτικός αριστοκρατικός χορός. Στις μέρες μας ανθεί και πάλι, καθώς αναγεννήθηκε με την μουσική του Πιατσόλα, και μας συστήθηκε πλέον ως Nuevo tango. Ως χορός και μουσική το ταγκό, έχει δύναμη και φλογισμένο πάθος, για αυτό και με απασχολεί. Αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση, ήταν οι στίχοι οι οποίοι συνέβαλαν στο να πάρει ζωή με νέα μουσική.

Και γιατί για τρεις; Αντέχετε να μοιράζεστε το αντικείμενο του πόθου σας;

Κανείς δεν αντέχει να μοιράζεται αυτό που διακαώς ποθεί και το επιθυμεί δικό του, κατάκτησή του, γι’ αυτό και η δημιουργία ενός τραγουδιού που περικλείει την ένταση και το ξέσπασμα αυτής της ζήλειας. Το δύο με το τρία όμως δεν είναι άγνωστα στις σχέσεις. Αντιθέτως είναι πάντα ο φόβος και ο κίνδυνος, αλλά ίσως και η πρόκληση σε μια ερωτική σχέση.

Ως τώρα, μας συνηθίσατε σε «κύκλους τραγουδιών». Μία πρώτη ακρόαση του δίσκου δεν αποκαλύπτει κάποιο κοινό θεματικό ή μουσικό άξονα. Με ποιο κριτήριο έγινε η συγκέντρωση του υλικού;

Το κριτήριο ήταν η επιλογή των τραγουδιών που δεν άντεχαν πλέον να μένουν στη σιωπή. Δεν αποφάσισα εγώ να γίνει αυτός ο δίσκος. Μόνα τους τα συγκεκριμένα τραγούδια άρχισαν να ενορχηστρώνονται και να ηχογραφούνται χωρίς καν να έχω πάρει την απόφαση να μπω στο στούντιο. Αποφασιστικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν η παρουσία και η επιμονή της Κορίνας Λεγάκη, η σκιά του Μιχάλη Γκανά που το είχε παράπονο να μένουν τα τραγούδια αυτά στο συρτάρι, αλλά και πολλοί άνθρωποι οι οποίοι τα άκουγαν σε συναυλίες να παρουσιάζονται «αιωνίως» ανέκδοτα.

Το CD συνοδεύεται κι από ένα βιβλίο. Δώστε μου μία γεύση από το τι θα διαβάσει ο αναγνώστης-ακροατής σας σ’ αυτό.

Υπάρχει ένα κείμενο δικό μου ως συνθέτη που ξεκαθαρίζει τις θέσεις του ως προς την μουσική δημιουργία και την τέχνη γενικότερα, ένας χαιρετισμός της Κορίνας Λεγάκη, ένα διήγημα του Χόρχε Λούις Μπόρχες για την ιστορία του ταγκό, οι στίχοι και τα ποιήματα των Μιχάλη Γκανά, Κώστα Καρυωτάκη και Μαρίας Πολυδούρη, εικαστικά του Γιάννη Γκανά, και τέλος όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για τος συντελεστές του δίσκου. Είναι ένα κομψό βιβλίο που δε θα είχε λόγο ύπαρξης αν δεν υπήρχε ο κεντρικός πυρήνας, ο δίσκος.

Στην ερμηνεία συναντάμε την Κορίνα Λεγάκη με την οποία συνεργαστήκατε και στον πρώτο προσωπικό της δίσκο. Τι έχετε ανακαλύψει στη συγκεκριμένη ερμηνεύτρια;

Η Κορίνα γεννήθηκε μέσα στη μουσική, από παππού και πατέρα μουσικούς. Είναι σπουδασμένη και δοκιμασμένη στο τραγούδι, αφού με αυτό πορεύεται, ζει και βιοπορίζεται. Έχει μία ιδιαίτερη, γλυκιά κι όπου χρειάζεται δυναμική χροιά. Τεχνικά άψογη. Εκφραστικά και συγκινησιακά φορτισμένη. Στη σκηνή διαθέτει μοναδική θεατρικότητα και ομορφιά παρουσίας. Το κυριότερο όμως για να μπορέσει να δουλέψει ένας τραγουδιστής με μένα είναι να είναι καλλιεργημένος μέσα του. Να μπορεί να συγκινηθεί με τις εικόνες της μουσικής μου. Να είναι ευαίσθητος και να τον αγγίζει η ποίηση. Αυτά όλα τα διαθέτει η Κορίνα, για αυτό και φτάνουμε στη δεύτερή μας δισκογραφική συνεργασία.

Από το Λόρκα στον Καρυωτάκη και την Πολυδούρη καθίσταται σαφής μία εμμονή σας με τη μελοποίηση του ποιητικού λόγου. Αποτελεί η ποίηση ένα είδος «καταλύτη» για τη μετουσίωση του συναισθηματικού σας κόσμου σε μουσική;

Δεν είναι εμμονή. Είμαι εντελώς ανοιχτός σε πιο απλό και άμεσο στίχο. Το «ταγκό για τρεις», το ομότιτλο τραγούδι, είναι στίχοι όχι ποίημα. Έτυχε το δισκογραφικό μου ξεκίνημα να γίνει με Λόρκα, με ποίηση, καθώς δεν είχα από πουθενά στίχους. Πάντως, δεν με συγκινούν τα χλιαρά κι ελαφρά όταν γράφω. Η ποίηση έχει έντονες εικόνες, δυναμική, πάθος, και φτάνει στα άκρα. Ο λόγος των ποιημάτων που έχω μελοποιήσει είναι σπουδαίος. Από την άλλη αναρωτιέμαι, αν δεν είχα μελοποιήσει ποίηση, δε θα είχαν γραφτεί ποτέ τα τραγούδια «Νεράιδα», «Ω μη με βλέπετε που κλαίω» και τώρα το «Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα», που έχουν αγαπηθεί πολύ από ανθρώπους...

Έχετε μπει ποτέ στον πειρασμό να γράψετε και να μελοποιήσετε δικούς σας στίχους; Ή πιστεύετε στο διακριτό ρόλο του συνθέτη έναντι του στιχουργού/ποιητή; Τι προσφέρει αυτός ο καταμερισμός έργου σε σχέση με το κυρίαρχο σήμερα μοντέλο του τραγουδοποιού;

Το μοντέλο του τραγουδοποιού μήπως λίγο το ξεχειλώσαμε; Δεν είναι όλοι Σαββόπουλος· και ποιητής και μελωδός μαζί. Ούτε και Φοίβος Δεληβοριάς, που τον εκτιμώ πολύ. Κάτω από το μοντέλο τραγουδοποιός έχει παραχθεί προχειρότητα και α-μουσικότητα τεράστια. Προσωπικά επιμένω στην μουσική. Πρώτα από όλα και κυρίως είμαι μουσικός. Δεν έχω καμία φιλοδοξία να γράψω και να τραγουδήσω αλλά να παίξω μουσική. Υπάρχουν οι τραγουδιστές που λιώνουν στη σπουδή της φωνής τους κι ελπίζω και του μυαλού τους. Υπάρχουν οι άνθρωποι που λιώνουν πάνω από τις λέξεις. Εγώ θέλω να λιώνω πάνω από τα πλήκτρα. Να ξεκαθαρίσω ότι μιλώ για το «μοντέλο», γιατί υπήρξαν και υπάρχουν τραγουδιστές που έγραψαν υπέροχα και αθάνατα τραγούδια, και τραγουδοποιοί οι οποίοι ακόμα και χωρίς να ξέρουν νότες καλά καλά, επίσης γράφουν εξαιρετικά όμορφα τραγούδια και διαχρονικά. Από την άλλη, βέβαια, είναι φοβερά δύσκολο να βρεις τραγουδιστή που να μπορεί να σου δώσει αυτό που θες, κι ας δηλώνουν χιλιάδες πως είναι καλοί τραγουδιστές. Πολλοί τραγουδοποιοί αναγκάζονται να τα λένε μόνοι τους.

Παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς σας είναι ορχηστρικά έργα για το θέατρο, είστε γνωστός περισσότερο μέσω των τραγουδιών σας. Γιατί δεν δισκογραφείτε την ορχηστρική μουσική σας; Μάταιος κόπος;

Ελπίζω σε ένα χρόνο από τώρα να δισκογραφήσω μουσική μου χωρίς λόγια. Έχω πάψει πλέον να σκέφτομαι «μάταιος κόπος». Φυσικά και το κοινό για ορχηστρική μουσική χωρίς λόγια είναι ελάχιστο. Αλλά αλοίμονο, ποτέ δεν σκέφτηκα για ό,τι κάνω στη μουσική την αποδοχή ή την ανταπόκριση από ένα ευρύ κοινό. Πάντα έκανα αυτό που ήθελα. Οπότε γιατί να μην το κάνω τώρα; Οι δυσκολίες είναι πιο πολύ τεχνικές τελικά, να βρεις τους κατάλληλους μουσικούς, το στούντιο, τις ώρες, τα χρήματα για να κάνεις έναν πολύ ωραίο δίσκο. Το τελευταίο είναι αν θα βρει ανταπόκριση από τη στιγμή που βρίσκει ανταπόκριση στην καρδιά σου.

Οι απαιτήσεις της συγγραφής μουσικής για παράσταση είναι διαφορετικές από εκείνες της μελοποίησης λόγου; Πώς εργάζεστε στο ένα και πώς στο άλλο πεδίο;

Ναι είναι τελείως διαφορετικές. Στο λόγο, είναι ο συνθέτης και το ποίημα. Ο συνθέτης είναι ο υπεύθυνος για την μελοποίηση και τη φόρμα του τραγουδιού. Είναι πιο ελεύθερος. Στο θέατρο υπάρχει ο σκηνοθέτης. Αυτός δίνει κατευθύνσεις. Αυτός υπογράφει την παράσταση. Οπότε περιορίζονται οι ελευθερίες του μουσικού. Ωστόσο οι συνεργασία γεννά άλλες εμπνεύσεις και ανοίγει δρόμους. Οπότε είναι παραγωγικό και ωραίο να δουλεύεις με έναν υγιή κι εμπνευσμένο σκηνοθέτη.

Παραμείνατε επί μακρόν στην Αγγλία. Τι σας προσέφερε η αγγλοσαξονική εμπειρία, τόσο καλλιτεχνικά, όσο και σε επίπεδο θεώρησης του κόσμου; Τι κρατήσατε και τι απορρίψατε από αυτήν;

Προσέφερε κατάλληλο έδαφος για ρούφηγμα γνώσης. Οι Βρετανοί ξέρουν τι θέλουν, και είναι ξεκάθαροι και απλοί, όπως όλοι οι Βόρειοι λαοί. Η απλότητα, η σαφής αλήθεια, η πειθαρχία και το μέτρο είναι απαραίτητα στοιχεία της προόδου. Απορρίπτω τα κολλήματα που έχουν κι αυτοί και τους περιορίζουν στην υπέρβαση μερικές φορές.

Πολλοί αναρωτιούνται «γιατί δεν μιλάνε οι καλλιτέχνες σήμερα;». Πιστεύετε ότι ο δημιουργός οφείλει να μιλά αποκλειστικά μέσα από το έργο του, ή και να παίρνει ρητά θέση μέσα από την άρθρωση ενός δημόσιου λόγου;

Προσωπικά μιλώ μόνο με το έργο μου και τον τρόπο που ζω, που αποτελεί κι αυτό για μένα μία δήλωση. Δεν μπορώ να μιλήσω δημόσια, γιατί είναι τόσο μεγάλες οι απάτες και τα συγκαλυμένα εγκλήματα και ψέματα της ιστορίας που δεν μου επιτρέπουν να έχω αληθινή γνώση του τι γίνεται. Ωστόσο η στάση ζωής μου, επαναλαμβάνω, είναι και δήλωση και διαμαρτυρία και άποψη. Μιλώ για τη θέση μου γενικώς πριν και μετά την κρίση.

Εν τέλει, ποια βλέπετε εσείς ως μελλοντική διέξοδο στα σημερινά προβλήματα;

Μπορώ να μιλήσω εδώ για πράγματα που είμαι σίγουρος ό,τι ισχύουν, αλλά όχι γενικά για πολιτικές που αγνοώ. Είναι σίγουρο ότι όταν μπερδεύεις το στόχο σου με το μέσο που σε βοηθάει να πετύχεις το στόχο σου, κι αντί να κοιτάς το σκοπό της ζωής σου, ερωτεύεσαι και προσκολλάσαι στο εργαλείο-μέσο, τότε φτάνεις σε αδιέξοδο. Μιλώ για το χρήμα που είναι το εργαλείο, και όχι ο σκοπός. Σκοπός είναι να αποκτήσεις ένα σπίτι, να κάνεις ένα ταξίδι, όχι το ίδιο το χρήμα. Φυσικά και πρέπει να στραφούμε στον εαυτό μας, να τον αγαπήσουμε, να τον ρωτήσουμε τι θέλει πραγματικά, να τον προστατεύσουμε από τη φθορά και την αυταπάτη. Αν αγαπήσουμε εμείς τον εαυτό μας, και καταλάβουμε ότι σημασία έχει η πνευματική μας ανάπτυξη και όχι το πόσα θα αποκτήσουμε, τότε θα αγαπήσουμε και τους άλλους και θα υπάρχει προσφορά από παντού και σε όλα.

Ποιος θα είναι ο επόμενος σταθμός της δημιουργικής σας πορείας, μετά το «Ταγκό για τρεις»; Μένετε Ελλάδα, ή θα διαβείτε για άλλη μια φορά τα σύνορα;

Ο επόμενος δίσκος είναι ήδη στις μίξεις και λέγεται El Amor. Είναι τραγούδια στην Ισπανική γλώσσα, βασισμένα σε ποίηση Λατινοαμερικάνων ποιητών όπως ο Νερούδα και Ισπανών ποιητών Λόρκα. Τραγουδάει η Ελληνοαμερικανίδα Λίνα Ορφανός ενώ θα έχουμε και μία συμμετοχή της Μαρίας Φαραντούρη. Θα κυκλοφορήσει Νέα Υόρκη μετά τα Χριστούγεννα. Επίσης γράφω μουσική για το έργο Picasso που σκηνοθετεί ο Νικήτας Τσακίρογλου, και την Αναγνώριση που κάνω με τη Γιώτα Φέστα. Ο στόχος είναι η μουσική μου να μην περιοριστεί στα σύνορα. Γενικώς δε συμπαθώ τα σύνορα και τα όρια.

(Κορίνα Λεγάκη - Δημήτρης Μαραμής)

Συνέντευξη του Κώστα Συνολάκη στον Σωτήρη Κακίση

 (Κώστας Συνολάκης - φώτο: Χάρης Παπαδημητρακόπουλος)

Κώστας Συνολάκης:

«Δικός μας κι ο Κατακλυσμός του Νώε»...

από τον ΣΩΤήΡΗ ΚΑΚίΣΗ.

  

Πριν λίγα χρόνια η λέξη αλλά κι η ίδια η έννοια τσουνάμι στον πολύ κόσμο ήταν παντελώς άγνωστη. Να όμως που η Γη των εκατομμυρίων ετών έχει τη δική της ζωή, τον δικό της, άσχετο τελείως από τον πολιτισμό του ανθρώπου συχνά, τρόπο. Το παλιρροιακό κύμα, λοιπόν, που επιτίθεται στην ξηρά με του Ποσειδώνα τη δύναμη μετά από σεισμό και καταστρέφει, μας ξαναθύμισε την ύπαρξή του με δολοφονική το 2004 μανία.

Ο καθηγητής Κώστας Συνολάκης της Καλιφόρνια αλλά και της Κρήτης, ο κάθε τρις και λίγο στο CNN πια, βλέπει την ιστορία αυτού εδώ του τρίτου από τον ‘Ηλιο πλανήτη ως ενιαία κι αδιάσπαστη υπόθεση. Προσπαθεί μελετώντας ένα τόσο πλούσιο αλλά συχνά θολό παρελθόν να αποκρυπτογραφήσει για το παρόν και το μέλλον γεωλογικά σημεία και σήματα. Να μιλήσει κι αυτός με αμεσότητα και σαφήνεια για της δικής του επιστήμης τις ανακαλύψεις, τις από τον Πλάτωνα ώς σήμερα εντυπωσιακότατες ιδέες:

-Πριν μερικά χρόνια, κύριε Συνολάκη, θα μας φαινότανε σχεδόν αστεία η ειδίκευσή σας η πανεπιστημιακή: ποιός ήξερε τότε για τσουνάμια και παλιρροιακά κύματα, εκτός ίσως από τους ιστορικούς και τους αρχαιολόγους;

ΚώΣΤΑΣ ΣΥΝΟΛάΚΗΣ: Η αλήθεια είναι πως κι εμένα παλιότερα, όταν έλεγα ότι μελετούσα τα τσουνάμι, με κοιτούσαν οι περισσότεροι συνάδελφοι και φίλοι σχεδόν με οίκτο. Η συνηθισμένη τους ερώτηση ήταν: -Τώρα, πώς έμπλεξες μ’ αυτά τα πράγματα εσύ;

-Νέο παιδί, κι ελπιδοφόρο...

-Κάπως έτσι. Η άλλη όμως αλήθεια είναι πως τσουνάμι γίνονταν από πάντοτε, στον Ειρηνικό μάλιστα περίπου ένα το χρόνο. Κι από τότε που αρχίσαμε να τα μετράμε κι επιστημονικά, αποδείχτηκε πως γίνονται δύο με τρία τσουνάμι παγκοσμίως κάθε χρόνο. Είναι κάπως σαν τους σεισμούς, δηλαδή: γίνονται πολλοί, και κάποια στιγμή κι ένας πολύ μεγάλος.

-Έτσι, να μας απελπίζετε, να μην ησυχάζουμε, ιδιαίτερα εμείς εδώ γύρω, ποτέ !

-Εντάξει με τους σεισμούς. Αλλά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο δεν πολυ-κινδυνεύουμε με κάτι αντίστοιχο αυτού που είδαμε πρόσφατα στη Σουμάτρα. Βέβαια, είχαμε κι ένα πολύ μεγάλο τσουνάμι το 1755, το οποίο μάλιστα άλλαξε όλη την ευρωπαϊκή τότε σκέψη. Ο Βολταίρος στην Καντίντ του αναφέρεται στο τσουνάμι αυτό, και στο σεισμό της Λισαβώνας. Σκότωσε 60.000 ανθρώπους, δηλαδή, εκείνη την εποχή, έναν στους οκτώ χιλιάδες κατοίκους της Γης. Με αντίστοιχη αναλογία, το τσουνάμι το τωρινό του 2004, σκότωσε έναν στους 24.000 κατοίκους της Γης: 250.000 περίπου άτομα.

-Τρομακτικά νούμερα, μεταξύ μας. Πάντως, κι αν δεν ξέραμε τη λέξη τσουνάμι οι πολλοί, ξέραμε για την καταστροφή ολόκληρου του Μινωικού πολιτισμού, από την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, μια φορά κι έναν καιρό.

-Ακριβώς. Και αυτό από τη θεωρία του Μαρινάτου, αυτού του απίστευτα μεγάλου κατ’ εμέ Έλληνα επιστήμονα. Μιλάμε για έναν αρχαιολόγο με μηδενική στη γεωλογία εκπαίδευση, με τελείως κλασσικές σπουδές, ο οποίος βρίσκοντας λίγη θαλάσσια άμμο πάνω σ’ έναν τοίχο σε μια μινωική βίλα άρχισε να σκέφτεται τη θεωρία του αυτήν ολόκληρη. Κι έχοντας ακούσει κάτι και για το τσουνάμι του 19^ου αιώνα στην Κρακατόα, έκανε την τρομερή αυτή σύνδεση. Κι ας μη δέχονταν οι γεωλόγοι ως πρόσφατα σχεδόν πως τα αυτά παλιρροιακά κύματα εναποθέτουν άμμο στην ξηρά.

-Εδώ τώρα βρήκανε στάχτη από τη Σαντορίνη στη Συρία, νομίζω;

-Ναι. Γιατί όλα πια μελετώνται υπό διαφορετικά πρίσματα, κι εξετάζονται πια επιστημονικά. Βέβαια, υπάρχουν πάντα κι αμφιβολίες. Π.χ., έχουμε αμφιβολία για το τι έγινε το 1998 σ’ ένα μεγάλο τσουνάμι στην Παπούα-Νέα Γουινέα, όπου είχα πάει κι εγώ επί τόπου μιά ‘βδομάδα αργότερα: εκεί ακόμα δεν ξέρουμε ακριβώς τι έγινε. Φανταστείτε, λοιπόν, πόσο θολά είναι τα πράγματα για ένα τσουνάμι, που είχε γίνει 3μιση χιλιάδες χρόνια πριν.

-Και που είστε ακόμα μπερδεμένοι για τις σωστές χρονολογίες, λόγω του αναξιόπιστου ξαφνικά μετρήματος των ...Φαραώ;

-Ναι. Γιατί τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί πολύ η επιστήμη της γεω-αρχαιολογίας. Από αυτήν πλευρά, ο Μαρινάτος ήταν πραγματικά πρωτοπόρος, πενήντα χρόνια πριν. Από τα εκάστοτε, λοιπόν, ευρήματα προσπαθεί κανείς να εξηγήσει την Ιστορία. Ο ραδιενεργός όμως άνθρακας 14 που μας συντροφεύει στις αναλύσεις μας τα τελευταία χρόνια, διαφωνεί ξαφνικά με τους αιγυπτιολόγους. Στην Κρήτη πάντως γίνεται πολλή δουλειά από τους αρχαιολόγους στο μινωικό παλάτι στο Παλαίκαστρο. Και τείνουμε να καταλήξουμε πως η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης και το παλιρροιακό κύμα που ακολούθησε συνέβησαν γύρω στα 1620 π.Χ., σύν-πλην.

-Κι είπανε τότε οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πως σταματήσαν πια νά ‘ρχονται οι  «Κεφτιού, από τη Μεγάλη Πράσινη», όπως αποκαλούσαν τη θάλασσα εκείνοι. Τι φοβερό όμως κι αυτό: κάπου νά ‘σαι, κι ένα κύμα, αν δεν σε πνίξει κι εσένα τον ίδιο, να σου εξαφανίζει τελείως τους γείτονες !

-Κι οι Φοίνικες εξαφανίζονται την ίδια εποχή. Η δε καταστροφή της Θήρας παντελώς, του Χονγκ-Κονγκ της εποχής δηλαδή, του μεγαλύτερου τότε ανταλλακτικού κέντρου εμπορίου, συνθλίβει το οικονομικό, ας πούμε, σύμπαν της Μεσογείου όλης. Χαθήκανε και τα πλοία τα κρητικά, κι αλλάζει έτσι η ιστορία του κόσμου τελείως. Αν δεν είχε γίνει αυτό, μπορεί νά ‘μασταν –ποιός ξέρει;- ακόμα μινωίτες, να γράφαμε στη γραμμική γραφή ‘Αλφα...

-Και να πηδάγαμε πάνω από ταύρους, χωρίς να τους δολοφονούμε σαν ‘Ιβηρες; Άρα, για σήμερα, που ο κόσμος έχει την τάση να νοιώθει ως ...παραπλανημένος μικροαστός ασφαλής; Εντάξει, για τους σεισμούς κάτι ξέρουμε. Με τα τσουνάμι όμως τι γίνεται;

-Για να σας καθησυχάσω, κύριε Κακίση, οι πιθανότητες να πάει ένας σύγχρονος άνθρωπος από τσουνάμι είναι αντίστοιχες με το να τον τσιμπήσει φίδι σε μια πόλη μέσα.

-Μεγάλοι αρουραίοι πάντως στα Τάκο Μπελ της Νέας Υόρκης από τσιμπήματα είδαμε πως πάνε καλά.

-Ναι. Το ερώτημα πόσο ασφαλείς είμαστε είναι μεγάλο. Γιατί δεν είμαστε όντως ασφαλείς από πάρα πολλά πράγματα. Αλλά, όπως μαθαίνουμε από πολύ μικροί, ακόμα και τα παιδιά της πόλης, πως καλό είναι τα φίδια να τ’ αποφεύγουμε και πως όταν είμαστε στην εξοχή και πιάσει καταιγίδα καλό είναι κάπως να κοιτάξουμε να προφυλαχτούμε από τους κεραυνούς, έτσι πρέπει να μάθουμε από παιδιά και κάνα-δυό πράγματα για τα εν λόγω παλιρροιακά κύματα.

-Όπως;

-Όπως ότι, αν είμαστε κοντά σε κάποια θάλασσα κι αισθανθούμε ένα σεισμό, δεν βλάπτει ν’ απομακρυνθούμε από την παραλία αυτή. Ιδίως αν δούμε το νερό να συμπεριφέρεται περίεργα, μια γρήγορη π.χ. άμπωτη να τραβάει προς τα μέσα την ακτογραμμή. Μιλάμε για κάποιες βασικές πάλι γνώσεις, κάποια στιγμή ίσως όμως σωτήριες για τη ζωή μας.’Αμεσα πάντως δεν κινδυνεύουμε, αν και στο Αιγαίο γίνονται ένα ή δύο τσουνάμι κάθε εκατό χρόνια. Αν τύχει άρα νά ‘μαστε σε κάνα νησί-

-‘Η σε κάνα πλοίο μέσα;

-Α, στο πλοίο μέσα, αγαπητέ μου, θα είστε πολύ ασφαλής, υπό την προϋπόθεση να βρίσκεστε λίγο μακριά από την ξηρά. Στο πλοίο πιθανώς να μην το καταλάβετε και καθόλου, θ’ ανεβοκατεβείτε ίσως λίγο, αλλά πέραν τούτου ουδέν. Γιατί η ταχύτητα του κύματος εξαρτάται από το βάθος, κι η μάζα της θάλασσας μαζεύεται πάρα πολύ στη στεριά μόνο κοντά. Φανταστείτε ότι περπατάτε, δηλαδή, και σκοντάφτετε: τότε το πίσω σας πόδι έρχεται και χτυπάει στο μπροστινό, κι έτσι πέφτετε κάτω. Ο συνωστισμός κυμάτων κοντά στην ξηρά δημιουργεί τα επικίνδυνα αυτά φαινόμενα. Αλλά στο καράβι μέσα, σε ανοιχτή μάλιστα θάλασσα, μια χαρά θα είστε.

-Εκτός αν το καράβι λέγεται Σαμίνα ή Sea Diamond…

-Ε, ναι. Βέβαια, στο λιμάνι μέσα της Σαντορίνης με τσουνάμι τα ρεύματα πολλά θα μπορούσαν και στα πλοία να κάνουν. ‘Αλλωστε, όπως θα ξέρετε κι εσείς ο ίδιος ως δεινός κολυμβητής, είναι πολύ δύσκολο να πάει κανείς κόντρα σ’ ένα θαλάσσιο ρεύμα. ‘Ετσι δεν πνίγηκε κι ο Σέλεϋ, κολυμπώντας με τον Μπάιρον στον Βόσπορο; Επειδή δεν είχανε υπολογίσει καλά τα μεγάλα κι εκεί ρεύματα.

-Κι η Νάταλι Γουντ έτσι;

-Κι η Νάταλι Γουντ, σωστά. Έξω από το Λος Άντζελες, στο νησί Καταλίνα. Το ’82-’83, αν θυμάμαι καλά.

-Παρεμπιπτόντως, για ν’ αφήσουμε και λίγο τα νερά, για τις τελευταίες μας εν Ελλάδι καταστροφές τι λέτε; Για τις φωτιές πώς σκέφτεστε;

-Η πυρκαγιά στην Πάρνηθα ήταν μια προβλέψιμη καταστροφή. Τα δάση συχνά καίγονται. Aυτό που δημιουργεί ερωτηματικά είναι σε τι οφείλεται η έλλειψη προετοιμασίας, και στην pre facto αξιολόγηση του κινδύνου, και στον επιχειρησιακό συντονισμό. Δεν πιστεύω όμως πως θα είχαμε τα ίδια αποτελέσματα αν, φερ’ ειπείν, υπήρχαν στους ελάχιστους δασικούς δρόμους κάθε 200μ. πυροσβεστικοί κρουνοί με ικανή παροχή, ή αν η πυροσβεστική έκανε real-time προσομοιώσεις της διάδοσης της φωτιάς. Σε όλες τις φυσικές καταστροφές οι βασικές αρχές είναι τρεις: προετοιμασια, προετοιμασία, προετοιμασία ! Στην Καλιφόρνια π.χ., γίνονται ασκήσεις, όπου παρουσιάζεται ένα ακραίο σενάριο, όπως περίπου κάνουν εδώ οι ένοπλες δυνάμεις. Οι ειδικοί της πολιτικής προστασίας, πυροσβεστικής, αστυνομίας -δασικής υπηρεσίας και ακτοφυλακής, αν χρειάζεται- και οι σχετικοί πανεπιστημιακοί παρακολουθούν την εξέλιξη του φαινομένου στον προσομοιωτή και παίρνουν αποφάσεις, που με την σειρά τους επηρεάζουν την προσομοίωση και την περαιτέρω εξέλιξη. Έτσι παρατηρούν και κάποιες απρόβλεπτες δυσκολίες και αποφασίζουν πού χρειάζονται επένδυσεις σε υλικό και εκπαίδευση.

-Ενώ εδώ;

-Στην Ελλάδα έχουμε μάθει να υποτιμούμε το ανθρώπινο δυναμικό και να αρκούμεθα στην τεχνολογία. Αγοράζουμε ελικόπτερα και αεροπλάνα για πολιτική προστασία, αλλά αμφιβάλλω αν ποτέ έχει γίνει μεγάλης κλίμακας άσκηση για δασοπυρόσβεση. Και με την πιο σύγχρονη όμως τεχνολογία, τις πιο κρίσιμες αποφάσεις πάλι άνθρωποι τις παίρνουν. Εκεί πρέπει να επενδύσουμε, και γι’ αυτό χρειάζεται αξιοκρατία στο ανθρώπινο δυναμικό, ώς την κορυφή της αλυσίδας.

-Οπότε;

-Θα είναι πολύ πολύ δύσκολο να ξαναφτιάξουμε την Πάρνηθα των παιδικών μας χρόνων. Οι εξαγγελίες δε του ΥΠΕΧΩΔΕ εμένα μου θυμίζουν τι είχε πει ο μεγάλος της αεροναυπηγικής, ο  Φον Κάρμαν, όταν καταστράφηκε λόγω συντονισμού με στροβίλους από ανέμους η γέφυρα της Τακόμα  στην Ουάσιγντον το 1939, και ο τότε κυβερνήτης σε ένα άκρως πολιτικό λόγο είχε αναγγείλει ότι η γέφυρα θα ξανακτιστεί στο ίδιο σημείο, με τον ίδιο εντυπωσιακό  τρόπο. Ο Φον Κάρμαν τους είπε τότε: «-Αν την ξανακτίσετε με τον ίδιο τρόπο τη γέφυρα και στο ιδιο σημείο, όπως εξαγγείλατε, η γέφυρα θα πέσει πάλι, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο ». Μήπως δηλαδή πρέπει να ακούσουμε τους πραγματικά τεχνογνώστες να μας περιγράψουν τι μας περιμένει; Γιατί το μέτωπο προάσπισης δεν είναι πια τα σύνορα μας, αλλά κάθε δάσος, κάθε υδρότοπος, κάθε ποτάμι και κάθε παραλία μας...

-Μάλιστα. Εσείς ως θεωρητικός των παλιρροιακών κυμάτων, έχετε ζήσει άραγε κι ο ίδιος ένα τσουνάμι, ή περιορίζεστε αναγκαστικά στην εκάστοτε ...νεκροψία του;

-Να σας πω, κύριε Κακίση. Πριν από δεκαπέντε χρόνια ήμασταν πράγματι τελείως στο σκοτάδι. Μιλάγαμε με θεωρίες κομψών μαθηματικών όντως, αλλά πέραν τούτου ουδέν. Δεν καταλαβαίναμε τίποτα. Το ’92 έγινε ένα τσουνάμι στη Νικαράγουα, και σπεύσαμε όλοι να δούμε την καταστροφή του. ‘Ως το 2004 δε, δεν είχαμε δει τσουνάμι να χτυπάει. Από το 2004 αρχίσαμε να μελετάμε τουλάχιστο τα διάφορα βίντεο των επιζησάντων. Αλλά κι οι πρώτοι γιατροί κάπως έτσι δεν ξεκίνησαν; Δεν αγοράζανε πτώματα από τα νεκροταφεία, για να τ’ ανοίγουνε και να καταλαβαίνουνε από τι πεθαίνουν οι άνθρωποι; Έτσι δεν ξεκίνησαν να συσχετίζουν τα συμπτώματα με την εξέλιξη της κάθε ασθένειας;

-Πολιτισμός! Οι πρωτόγονες φυλές, αν δεν κάνω λάθος, δεν συσχετίζανε τη σεξουαλική πράξη με τη γέννηση ενός παιδιού εννιά μήνες αργότερα...

-Με τον συσχετισμό, λοιπόν, ακολουθεί συνήθως και μιά ...κατακλυσμιαία πρόοδος. Μετά το συσχετισμό, ενός σεισμού π.χ. μ’ ένα παλιρροιακό κύμα, ακολουθεί η διάγνωση, κι έτσι, όπως και στην ιατρική, κάποια στιγμή φτάνουμε και στην πρόληψη. Δηλώνουμε πέντε πράγματα για το επί τόπου, αλλά και για το πριν ή το μετά.

Σρι Λάνκα, μετά το τσουνάμι

- Δύο ερωτήματα άρα: Κατακλυσμός του Νώε. Έχετε φτάσει τόσο ...πίσω; Έχετε ανέβει στο Αραράτ;

-Όχι, δεν έχουμε ανέβει στο Αραράτ, αν και αυτό θα μπορούσε να είναι το ...απόλυτο τσουνάμι! Γιατί, παρεμπιπτόντως, τα τελευταία χρόνια, βρίσκουμε πως ο Κατακλυσμός του Νώε περισσότερο έμοιαζε με τσουνάμι, παρά με κατακλυσμό. Γιατί η είσοδος του Ευξείνου Πόντου ήταν, μια φορά κι έναν καιρό, κλειστή. Και υπήρχε διαφορά στάθμης ανάμεσα στο Αιγαίο Πέλαγος και στον Πόντο. Κάποια στιγμή, αυτό το φυσικό φράγμα, το βουνό που θα υπήρχε εκεί κι ακόμα βρίσκουμε μέρη του αρκετά, με κάποιες τεκτονικές κινήσεις θα διερράγη και η Προποντίδα κάπως έτσι θ’ άνοιξε. Με την υποχώρηση, λοιπόν, αυτού του μεγάλου γεωλογικού φράγματος, το νερό της Μεσογείου θα διαχύθηκε στον Εύξεινο Πόντο. Αυτό, λοιπόν, το πράγμα δεν θά ‘γινε καθόλου ήρεμα.

-Ακόμα δεν βρίσκονται ολόκληροι υποβρύχιοι πια συνοικισμοί εκεί γύρω;

-Ναι. Κι αυτό υπολογίζεται πως θά ‘γινε γύρω στα 2000π.Χ.

-Που συμπίπτει κάπως και με τον δικό μας κατακλυσμό του Δευκαλίωνα και της Πύρρας; Διεκδικείτε δηλαδή και τον Κατακλυσμό του Νώε, το θέλετε πιο πολύ θάλασσα παρά βροχή;

-Το βέβαιο είναι πως υπήρξε μια πολύ μεγάλη πλημμύρα. Πάρα πολύ μεγάλη.

-Κι «αν δεις καράβι στο βουνό»;

-Ωραίο αυτό που είπατε. Γιατί στην έρευνα πεδίου, έτσι ακριβώς μετράμε το ώς πού έχει φτάσει ένα κύμα. Στο Άτσε της Ινδονησίας, εκεί που σκοτωθήκανε πάνω από 150.000 άτομα, υπολογίσαμε το βάθος ροής κι από τα καράβια, ώς πού είχαν μεταφερθεί στην ξηρά, σε λόφους πάνω καθισμένα. Ανάλογα λοιπόν μ’ αυτό, υπολογείστε και τι είδους τσουνάμι θα ήτανε το ...επί Νώε, αν το πλοίο του βρέθηκε στην κορυφή του Αραράτ.

-Παραήτανε το πράγμα, δηλαδή.

-Και με ολίγη ποιητική άδεια, θά ‘φτασε ο μύθος εκεί που έφτασε.

-Κι η Ατλαντίδα; Η Ατλαντίδα ποιά λέτε εσείς πως ήτανε; Ήτανε κι αυτή δική μας; ‘Ητανε η Σαντορίνη; Πού ήτανε, τελικά;

-Έχω κι εγώ μια άποψη επ’ αυτού, πάλι κοντινή μ’ εκείνη του Μαρινάτου. Υπάρχουν αρχαιολόγοι άλλωστε που λένε « Plato was no moron”.

-Δεν ήταν βλαξ ο Πλάτων; Δηλαδή;

-Αφού, λοιπόν, ο Πλάτων μιλάει για τις Ηράκλειες Στήλες στο σημερινό Γιβραλτάρ, κάτι θα ήξερε.

-Πως η Ατλαντίδα δεν ήταν στο Αιγαίο;

-Ας πούμε. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει και άλλος τρόπος να δούμε την Ατλαντίδα. Οπωσδήποτε υπάρχει κι η αναφορά της στον Τιμαίο. Αλλά στον Πλάτωνα, οι μαθητές του, που δεν στερούνταν κι αυτοί κρίσης, τον ρωτούν για την ιδεατή του Πολιτεία, πώς, αφού υπήρξε όπως λέει, δεν υπάρχει πια; Ο Πλάτωνας τότε λοιπόν τους μιλάει για τη μεγάλη φυσική καταστροφή που την εξαφάνισε. Γιατί πώς θα μπορούσε μια τόσο τέλεια πολιτεία να πάψει να υπάρχει από μόνη, να αυτο-καταστραφεί;

-Σωστό κι αυτό. Οπότε;

-Θα έμενε για πάντα, αν ήταν τόσο τέλεια, όπως τους την διηγείτο ο Πλάτων. Γιατί, λοιπόν, να μην είχε κάνει κι ένας τόσο μεγάλος φιλόσοφος μερικούς συσχετισμούς με τις προηγούμενες της εποχής του δοξασίες, με τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα που αναφέρατε κι εσείς λίγο πριν;  Γιατί να μην είχε καταστρέψει το μύθο του με έναν επιπλέον μύθο; Αλλά ποιός θα ήτανε ο επιπλέον μύθος, που θα ήξερε πιο καλά ο Πλάτων;

-Ποιός, κύριε καθηγητά;

-Μα φυσικά η Σαντορίνη. Ο μύθος του ηφαιστείου της Θήρας, που είχε αναδιαμορφώσει την Ιστορία του κόσμου ολόκληρη. Άρα, εγώ πιστεύω πως η Ατλαντίδα του Πλάτωνα, η δικιά του Ατλαντίδα, στην καταστροφή της Σαντορίνης θα μπορούσε άριστα να έχει στηριχτεί.

-Με ωραίο κι υπερβατικό συνδυασμό πραγματικότητας και μεταφυσικής;

-Γιατί, σκεφτείτε πόσο δύσκολο θα ήτανε και για τον Πλάτωνα, αλλά και για όλους εκείνους τους θαυμάσιους αρχαίους Έλληνες να κάνουνε την υπέρβαση, την ίδια στιγμή που παλεύανε να καταλάβουνε και να καθορίσουνε εξ αρχής τόσα, μα τόσα πράγματα. Πράγματα που για μας σήμερα είναι δεδομένα. Φανταστείτε όμως μια εποχή χωρίς τη σύγχρονη επιστήμη, που μπορεί πια εύκολα να συνδέει τα φυσικά φαινόμενα -και όχι μόνο- μεταξύ τους. Που μπορεί να μετρήσει με χίλιους-δυό τρόπους το κάθε τι.

-Που το μεγάλο σκοτάδι του Σύμπαντος αρχίζει πια σιγά-σιγά κάπως να φωτίζεται...

-Άρα, ο Πλάτωνας κι οι άλλοι των παλαιών εκείνων αιώνων εμπνευσμένοι διανοητές ήταν αναγκασμένοι να εξηγούν τα πράγματα όχι μόνο με τις όποιες ώς τότε επιστημονικές τους γνώσεις.

-Αλλά και πώς αλλιώς; Ξαναπείτε το μας, να το καταλάβουμε.

-Και με την ποίηση, κύριε Κακίση. Και με την Ποίηση, αναγκαστικά.  

Πηγή: ΤΟ ΒήΜΑ, ΒΗΜΑgazino, Κυριακή 12 Αυγούστου 2007.

(Κώστας Συνολάκης - Μανόλης Χατζηγιακουμής, φώτο: Σωτήρης Κακίσης)