Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου 2015

Η μουσική στην υπηρεσία της ιατρικής




Η μουσική στην υπηρεσία της ιατρικής

του Γιώργου Ε. Παπαδάκη


Η ευεργετική, ή και η βλαπτική, επίδραση της μουσικής στην υγεία του ανθρώπου αποτελεί αντικείμενο μελέτης της σύγχρονης ιατρικής στην Αμερική και στην Ευρώπη... Πολλές μελέτες και πειράματα, όπως αυτή των R. Spintge, R. Troh -edts: «Musik in der Medizine», καθώς και των Αμερικανών Goldman & Gurin επί ενός γνωστικού πεδίου που ονομάζεται «Ψυχοανοσολογία» (psycho-immunology) αλλά και τα πειράματα της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Irvine στην Καλιφόρνια, έχουν συνδέσει την ενέργεια της μουσικής και του ήχου με συγκεκριμένες αντιδράσεις του ανθρώπινου οργανισμού.

Η αρχή, ωστόσο, των σύγχρονων επιστημονικών ερευνών δεν έγινε με τα πειράματα της μοντέρνας ιατρικής, αφού, η ιδέα αυτή, διατυπώθηκε πριν από περίπου δύο αιώνες από έναν Ελληνα κληρικό και θεωρητικό της μουσικής, τον αρχιεπίσκοπο Δυρραχίου Χρύσανθο τον εκ Μαδύτων, στο βιβλίο του «Μέγα Θεωρητικόν της Μουσικής» που τυπώθηκε το 1832 στην Τεργέστη. Για την ακρίβεια, μάλιστα, η ιδέα είναι αρκετά παλαιότερη. 

Από τις αρχές των ιστορικών χρόνων ο ρόλος της μουσικής ήταν συνδεδεμένος με τις θεραπευτικές μεθόδους που αναπτύχθηκαν σε πολλά μέρη του κόσμου. Ο Απόλλων ήταν ταυτόχρονα θεός της μουσικής και της ιατρικής. Στα μυστηριακά κέντρα (σχολές) της Αιγύπτου και της Ελλάδας, η σχέση θεραπευτικής και ήχου αποτελούσε μέρος μιας πολύ ανεπτυγμένης και ιερής επιστήμης. Αλλά και από την ακόμη μακρινότερη εποχή των μύθων και της μαγείας, η μουσική μαζί με άλλες τέχνες ήταν ανάμεσα σ' εκείνα τα μέσα τα οποία οι άνθρωποι θεωρούσαν ισχυρότερα από τα φάρμακα στον πόλεμο κατά των ασθενειών. 

Ο Χρύσανθος, πάντως, διατύπωσε τις πρώτες παρατηρήσεις που δεν ανήκουν στο χώρο της δεισιδαιμονίας και της μαγείας, τις οποίες και τεκμηριώνει με αναφορές τόσο σε αρχαίους συγγραφείς, όσο και στην κοινή εμπειρία: Η Χρήσις, λέει, της μουσικής, αφορά σε τρία: α) εις Υμνον (εξύμνηση του Θεού), β) εις Ανθρωπαρέσκειαν (δηλαδή στην ψυχαγωγία) και γ) σε διαφόρους χρήσεις αλόγων ζώων (μουσική δηλαδή που κινεί και συγκινεί διάφορα ζώα). Στη δεύτερη χρήση, διακρίνονται δύο ιδέες: Λογική (αυτή που αφορά τις ψυχικές συγκινήσεις και επιδρά δηλαδή στην ψυχή) και Αλογος (εκείνη που επιδρά στο σώμα). Στην ανάλυση αυτής της ιδέας ο συγγραφέας αναφέρεται σε σπάνιες, για την εποχή του, γνώσεις σχετικά με τις φυσικές ιδιότητες του ήχου, κι ακόμα μας πληροφορεί περί σχετικών παρατηρήσεων άλλων, παλαιότερών του, συγγραφέων, ιδιαίτερα εντυπωσιακές. Η μουσική, γράφει, «προξενεί και εις το σώμα παθήματα, φέρουσα εις αυτό μεταβολάς αναλόγους με εκείνας τας οποίας ενεργεί επί των αψύχων σωμάτων. Οι φθόγγοι μεταδίδονται στο αυτί διά του αέρος ο οποίος δονείται από τη φωνή. Μέσω του αυτιού μεταδίδονται στην ψυχή από την οποία και διακρίνονται». Οι παλαιοί φιλόσοφοι παρατήρησαν ότι οι φθόγγοι αλλά και οι απλοί ήχοι πυκνώνουν (και αραιώνουν) τον αέρα, πράγμα που τους έκανε να σκεφτούν ότι αυτό ίσως να εξηγεί ορισμένα παράδοξα φαινόμενα. 

Για παράδειγμα, σε μεγάλα θρησκευτικά πανηγύρια, όταν πλήθη ανθρώπων έκαναν δυνατές επικλήσεις, φάνηκαν να πέφτουν πουλιά που έτυχε να περνούν πάνω απ' αυτά τα πλήθη εκείνη τη στιγμή. 

Παρατηρήθηκε ακόμη ότι κινούνται ή και διαλύονται τα σύννεφα όταν χτυπούν μεγάλες καμπάνες ή όταν ηχούν κανόνια. Το ότι ο αέρας φέρει την προσβολή των φθόγγων στα πέριξ σώματα, μπορείς να το δείς -λέει ο συγγραφέας- στις εκκλησίες και στα θέατρα, όπου «συμφώνως και συμμέτρως» με τον ήχο και τη μουσική πάλλονται οι φλόγες των λαμπάδων. Ο αέρας εισπνέεται εις το σώμα, καταπίνεται και εμπεριέχεται στα υγρά του σώματος διατηρώντας όλα του τα ιδιώματα. Αντιδρά λοιπόν στα ηχητικά κύματα και μεταφέρει κατά κάποιο τρόπο τις δονήσεις του και μέσα στο σώμα. 

Για να υποστηρίξει τα λεγόμενά του, ο Χρύσανθος παραθέτει κι ένα απόσπασμα του Αριστείδη Κοϊντιλιανού (μουσικός - θεωρητικός και συγγραφέας που έζησε ανάμεσα στον 1ο και 3ο μ.Χ. αιώνα), το οποίο αναφέρεται στην ιδιότητα των γνωστών (σήμερα) συμπαθητικών χορδών: 

Αν έχουμε δύο χορδές κουρδισμένες στην ίδια νότα, στην ίδια κιθάρα, και η μία χορδή περνάει μέσα από ένα ελαφρό και κούφιο καλαμάκι, όταν χτυπήσουμε την άλλη, θα δούμε την πρώτη να πάλλεται και το καλάμι της να χοροπηδά. Στην ίδια αιτία οφείλεται και το φαινόμενο των υγρών μέσα σε ποτήρια που παρατήρησε και αναφέρει ο Κίρχερ (σ.σ.: Α. Kircher, 1601-1680, Γερμανός κληρικός, μαθηματικός και αρχαιολόγος). Αν βάλουμε σε δύο ή περισσότερα όμοια ποτήρια, τοποθετημένα κοντά το ένα στο άλλο, την ίδια ποσότητα υγρού και τρίψουμε το χείλος του ενός με το δάκτυλο έτσι ώστε να δημιουργηθεί ήχος, ταράζεται το υγρό που βρίσκεται σ' αυτό αλλά και σε όλα τα άλλα ποτήρια. Επίσης παρατηρήθηκε ότι τα ετερογενή υγρά τόσο περισσότερο κινούνται, όσο λεπτότερα είναι. Ωστε το οινόπνευμα κινείται περισσότερο, το κρασί λιγότερο και το νερό ακόμα πιο λίγο. 

Αυτά τα δύο πειράματα, του Αριστείδη Κοϊντιλιανού με τις χορδές και του Κίρχερ με τα υγρά, έδωσαν την ιδέα της συσχετίσεως των παλμικών δονήσεων που προκαλεί ο ήχος με τις σχετικές αντιδράσεις του ανθρώπινου σώματος. Αν θεωρήσουμε -προχωρεί τη σκέψη του ο Χρύσανθος- το ανθρώπινο σώμα ως ένα σύνολο ινών, περισσότερο ή λιγότερο τεντωμένων, αλλά και ως πλήρωμα υγρών διαφόρων ειδών, είναι λογικό να δεχτούμε ότι η μουσική μπορεί να προκαλεί τα ίδια αποτελέσματα με εκείνα που προκαλεί στις χορδές και τα υγρά. Οτι δηλαδή οι ίνες του σώματος ενεργοποιούνται. Ότι οι περισσότερο λεπτές και οι περισσότερο τεταμένες ενεργοποιούνται περισσότερο. Ότι όσες βρίσκονται σε ομοφωνία (ίδιου μήκους και ίδιας τάσεως) διατηρούν την κίνηση περισσότερο χρόνο. Ότι τα υγρά ταράσσονται, ότι ο λόγος αυτής τη διατάραξης είναι ανάλογος της λεπτότητος των μορίων τους. 

Σύμφωνα με την εργασία των Αμερικανών Goldman & Gurin, που αναφέραμε ήδη, οι νευρικές ίνες που εμπεριέχονται στα όργανα του ανοσοποιητικού συστήματος παρέχουν βιολογική επικοινωνία μεταξύ των νευρικών απολήξεων του ανοσοποιητικού συστήματος. Η εργασία αυτή θεωρεί, επίσης, δεδομένη την ύπαρξη μιας απ' ευθείας σύνδεσης μεταξύ των ανθρώπινων συναισθημάτων, σκέψεων, συμπεριφορών, αντιλήψεων, και της κατάστασης της υγείας του ανοσοποιητικού συστήματος. Και θεωρεί πως, όντας έτσι τα πράγματα, ο ανθρώπινος οργανισμός είναι έτσι σχεδιασμένος, ώστε έχει την ικανότητα να είναι κατά κάποιο τρόπο προ-δραστηριοποιημένος σχετικά με την κατάσταση της σωματικής και ψυχικής του υγείας. Η μουσική, λέει, εκτός του ότι συμβάλλει στην καλλιέργεια του ανθρώπου με τρόπους που δεν συνειδητοποιούμε καν, παρέχει, επιπλέον, τρόπους να αντλήσουμε από την έμφυτη γνώση (ή πληροφορία) που βρίσκεται στο εσωτερικό των κυττάρων. 

Αν λοιπόν είναι αλήθεια πως η μουσική γιατρεύει, αντιλαμβάνεστε το κοινό λαμπρό μέλλον μουσικών και θεραπευτών. Οι έχοντες ώτα ακούειν, είναι εν δυνάμει... πελάτες τους.

Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2015

Ένα ιστολόγιο για τους φίλους των Πυξ Λαξ



Οι συντελεστές του ιστολογίου γράφουν:



"Οι Πυξ Λαξ ήταν σίγουρα ένα συγκρότημα που στην δεκαπενταετή επιτυχημένη πορεία του στην ελληνική μουσική σκηνή, απέκτησε φίλους και εχθρούς. Οι φίλοι όπως απέδειξε ο χρόνος, ήταν αρκετά περισσότεροι, και πιστεύω πως αυτό συνέβη για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον, διότι ως παρακαταθήκη αφήσαν απλά, μελωδικά και όμορφα τραγούδια που έως σήμερα μνημονεύονται, και δεύτερον επειδή αυτή η μπάντα εξέπεμπε μια λαϊκή γνησιότητα, την οποία φανέρωνε χωρίς κάποιο φανταχτερό περιτύλιγμα, αλλά ως ήταν. Όπως είχε άλλωστε πει ο Μάνος Ξυδούς σε μιά απο τις τελευταίες ζωντανές εμφανίσεις του, αφιερώνοντας στην μπάντα το ''Ακόμα Προσπαθώ'', τους χαρακτήρισε ''το πιο χύμα συγκρότημα της ιστορίας''.

Όπως και να 'χει, τα τραγούδια μένουν. Με τους Πυξ Λαξ πολλοί από εμάς νιώσαμε, εκφραστήκαμε, ταπεινωθήκαμε, είτε ξεπεράσαμε. 

Τι περισσότερο επιζητούν οι άνθρωποι από τή μουσική;

Ελπίζω σε αυτό το ιστολόγιο να θυμηθείτε οι πιο παλιοί και να ενημερωθείτε ίσως οι νεότεροι, για το έργο του συγκροτήματος. 

Οι Πυξ Λαξ σαφώς έκαναν τον κύκλο τους. Όπως όμως συμβαίνει και με τους ανθρώπους όταν κλείνουν τον κύκλο τους, έτσι νομίζω πως συμβαίνει και στη μουσική - τίποτα δεν ξεχνιέται, πλην όμως όταν δεν το ξεχνάμε εμείς.

Το ιστολόγιο αυτό είναι αφιερωμένο στη μνήμη του αφανούς ήρωα των Πυξ Λαξ, Μάνου Ξυδού".

Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2015

"Από εδώ μέσα φεύγεις ή φίλος ή σακάτης"




Ημέρα χαράς. Δεν λέω ότι συγκρίνεται με τη χαρά που ένιωσα όταν ψόφησε ο Πινοσέτ, αυτό το βρωμερό σίχαμα που λέρωσε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας. Ούτε όταν πέθανε ο Βιντέλα ή ο Σουχάρτο. Αλλά και η εγκατάλειψη του μάταιου τούτου κόσμου από τον Θεοφιλογιαννάκο, τον αρχιβασανιστή της Χούντας, τον διοικητή των ΕΑΤ-ΕΣΑ, μου κάνει.
ηρ.οικ.

Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2015

Δέκα ωραιότερα ελληνικά ερωτικά τραγούδια

Η αρίθμηση είναι ενδεικτική, στο περίπου, ως και τυχαία τη λες. Και η επιλογή απολύτως αυθόρμητη και χωρίς σκέψη, αυτόματη. Δεν είναι τα ωραιότερα ερωτικά τραγούδια, σώνει και καλά, παρά τα ωραιότερα που μου ήρθαν πρώτα στο μυαλό. Δηλαδή, απλώς ωραιότερα. ηρ.οικ.









10. Η νύχτα μυρίζει γιασεμί
Στίχοι: Σαράντης Αλιβιζάτος
Μουσική: Μάριος Τόκας
Ερμηνεία: Θέμης Αδαμαντίδης

Ένας κόσμος τραγούδια, ένα δάσος "σ’ αγαπώ"

μες στα μάτια σου παίζουνε κρυφτό.
Έχεις μπει στη ζωή μου, την καρδιά μου να πονάς

κι απ’ το γέλιο στο δάκρυ με γυρνάς.


Να σε πάρω δικιά μου με έναν έρωτα τρελό
φουρτουνιάζει κι απόψε το μυαλό.
Το φεγγάρι αλήτης σού χαϊδεύει το κορμί
κι η νύχτα μυρίζει γιασεμί.

Τώρα τι να σου πω;
Φταίω, που σ’ αγαπώ.
Τ’ άστρα χίλιοι καημοί
κι η νύχτα μυρίζει γιασεμί.

Ταξιδεύω μαζί σου κι ειν’ οι σκέψεις μου κρυφές, 
μα ταξίδι δεν κάναμε ποτές.
Να σε κάνω δικιά μου σε φωνάζω τις βραδιές, 
μα δεν ήρθες και σήμερα και χθες.

Είμαι μόνος κι απόψε μέσα σε όνειρα φωτιά, 
η αγκαλιά σου για μένα ξενιτιά.
Το φεγγάρι αλήτης σού χαϊδεύει το κορμί 
κι η νύχτα μυρίζει γιασεμί.

Τώρα τι να σου πω;
Φταίω, που σ’ αγαπώ.
Τ’ άστρα χίλιοι καημοί
κι η νύχτα μυρίζει γιασεμί.







9. Αν είσαι η μεγάλη αγάπη
Στίχοι: Μάνθος Ζολώτας
Μουσική: Μάνθος Ζολώτας
Ερμηνεία: Μάνθος Ζολώτας

Πάλι κατά τύχη βρέθηκες στο δρόμο μου απάνω
Βγήκες δήθεν για περπάτημα μου λες
Νιώθω πως ζητάς αγάπη μα δεν ξέρω τι να κάνω
Που έχω πάψει να πιστεύω στις καρδιές

Αν είσαι σαν τις άλλες αγάπες
Ούτε να σ’ αγγίξω δεν αντέχω πια
Μα αν είσαι η μεγάλη αγάπη
Πες το και θ’ ανοίξω πάλι την καρδιά

Δεν έχω περιθώρια για λάθη
Δε θέλω να γυρίσω στα παλιά
Μα αν είσαι η μεγάλη αγάπη
Πες το και θ’ ανοίξω πάλι την καρδιά

Πάλι κατά τύχη βρέθηκες κι απόψε στο πλευρό μου
Πάλι μ’ έκανες να σκέφτομαι τρελά
Μα μπορεί να βγήκε αληθινό εκείνο τ’ όνειρό μου
Και να σε στέλνει της αγάπης η θεά






8. Απόψε άργησα

Στίχοι: Χρίστος Παπαδόπουλος
Μουσική: Δημήτρης Μαρκατόπουλος
Ερμηνεία: Μανώλης Χατζημανώλης - Γεωργία Ψωμά


Απόψε άργησα
κι ότι λαχτάρησα
το πηρ’ ο άνεμος που νύχτωσε στο δρόμο
κι απ’ το παράθυρο
κοιτάζω τ’ άπειρο
και το φθινόπωρο που μ’ άφησε γυμνό
στον έρωτα να βγω.

Απόψε άργησα
κι ότι σου χάρισα
στη νύχτα σκόρπισε αρώματα και σκόνη
και ο παράδεισος
έγινε άβυσσος,
ανυπεράσπιστη θα ψάξω να σε βρω,
στην κόλαση να μπω.

Απόψε άργησα να βάλω την καρδιά μπροστά,
πίστεψα τη σκέψη που ’λεγε «μετά»,
δύναμη δεν μπόρεσα να βρω
στα μάτια να σε δω
να σου πω σ’ αγαπώ.

Απόψε άργησα
κι ότι χαράμισα
τρελός αέρας μου το έφερε στα μάτια
και με τα κλάματα
ως τα χαράματα
την καθυστέρηση πληρώνω μετρητοίς,
δε θέλω να με δεις.

Απόψε άργησα
κι ότι νοστάλγησα
αφήνει τ’ όνειρο να γίνει εφιάλτης
κι απ’ τα μεσάνυχτα,
μάτια μισάνοιχτα,
μες στο λαβύρινθο θα μοιάζει λυτρωμός
η έξοδος στο φως.

Απόψε άργησα να βάλω την καρδιά μπροστά,
πίστεψα τη σκέψη που ’λεγε «μετά»,
δύναμη δεν μπόρεσα να βρω
στα μάτια να σε δω
να σου πω σ’ αγαπώ.






7. Το κενό
Στίχοι: Κατερίνα Πετράκου
Μουσική: Κατερίνα Πετράκου
Ερμηνεία: Κατερίνα Πετράκου


Κι άλλο τσιγάρο κι άλλη κασέτα

τρία πακέτα κι ειν’ η ώρα τρεις και δέκα

έχω τα φώτα μου σβηστά

τη μουσική ψιθυριστά

μη μαθευτούν τα φοβερά μου μυστικά


Χωρίς αιτία σε περιμένω
σ’ ένα σημείο που δεν ξέρεις κι είναι ξένο
γιατί κι αν ήμουν στο γνωστό
το ίδιο θα `ταν πιθανό
να `ρθεις και να βγει το προαίσθημα σωστό

Μες το μυαλό μου κάνω παιχνίδι 
βλέπω το αίσθημα να μου τελειώνει ήδη
κι άμα τελειώσει με καημό
σου λέω κάτι αληθινό
πως θα βρεθώ σε μεγαλύτερο κενό









6. Η διαδρομή (Κάτι απ' τα παλιά)
Στίχοι: Χρήστος Παναγιώτου
Μουσική: Χρήστος Παναγιώτου
Ερμηνεία: Γιώργος Κλακουμάνος (εδώ με Τα Παιδιά από την Πάτρα)



Κάποτε είχα μιαν αγάπη,
κάποτε είχα μιαν αγάπη,
μια παρηγοριά.


Τώρα έχουν γίνει αναμνήσεις,
τώρα έχουν γίνει αναμνήσεις,
δεν υπάρχουν πια.

Έτσι είναι πάντα ότι αξίζει,
φεύγει πάει πίσω δε γυρίζει,
η διαδρομή μονάχα μένει να θυμίζει
κάτι απ’ τα παλιά.

Ποιος ξέρει που να είσαι τώρα,
ποιος ξέρει που να είσαι τώρα
αγάπη μου παλιά.


Χωρίς εσένανε μου λείπει,
χωρίς εσένανε μου λείπει
η ζεστή αγκαλιά.

Έτσι είναι πάντα ότι αξίζει
φεύγει πάει πίσω δε γυρίζει,
η διαδρομή μονάχα μένει να θυμίζει
κάτι απ’ τα παλιά.









5. Κρύος ήλιος
Στίχοι: Βαγγέλης Κορακάκης
Μουσική: Βαγγέλης Κορακάκης
Ερμηνεία: Στέλιος Γαλανός



Ένας κρύος ήλιος μες στην πόλη μου
κι ένας μαύρος φίλος στο κατώφλι μου.
Πώς να λησμονήσω τα χαμένα χρόνια
που με χτύπαγε ο καιρός
κι έψαχνα συμπόνια.

Όλο το φαρμάκι που 'χες ουρανέ
μέσα στην καρδιά μου τό 'ριξες καημέ.
Είπα να ξεχάσω και να συγχωρήσω
κι όπως ήμουν μόνος μου
μόνος μου να ζήσω.

Ένας κρύος ήλιος μες στα μάτια μου
μέτρησε τα χνάρια, τα κομμάτια μου.
Τα γλυκά χαμόγελα της οχιάς στολίδια
της ψευτιάς και της ντροπής
πονηρά παιχνίδια.







4. Τέσσερα βήματα
Στίχοι: Σωτήρης Κακίσης
Μουσική: Μάριος Στρόφαλης
Ερμηνεία: Αναστασία Μουτσάτσου


Νησί σ' άσπρη θάλασσα,
στη Γη συννεφάκι.
Καράβι στα κύματα,
κοντά στην Ιθάκη.

Ραβδί μες στα χέρια της
κι ο κόσμος αέρας.
Της Κίρκης της μάγισσας,
της νύχτας, της μέρας.

Δεμένος πισθάγκωνα
εγώ στο κατάρτι,
Σειρήνες με παίρνουνε
στην άκρη του χάρτη.

Τέσσερα βήματα
πιο κάτω πηγαίνω,
μακριά από σένανε
ξανά ανασαίνω.

Τέσσερα βήματα
μονάχα μου φτάνουν.
Τα μαύρα τα μάτια σου
να μη με πεθάνουν!







3. Φταίω
Στίχοι: Δημήτρης Χατζηδιάκος
Μουσική: Δημήτρης Χατζηδιάκος
Ερμηνεία: Σοφία Εμφιετζή



Εσύ δε φταις σε τίποτα, εγώ τα φταίω όλα, 

εσύ δεν υποσχέθηκες τίποτα πιο πολύ, 

εσύ δε φταις σε τίποτα, στο νου μου γίναν όλα, 

εσύ δεν υποπτεύθηκες μια σκέψη μου τρελή.



Φταίω που ενώ μεγάλωσα
τα ίδια λάθη κάνω
και τα χαμένα από καιρό
πάλι τα ξαναχάνω. 

Δε φταις εσύ που χάνομαι
στα όνειρα που κάνω.

Εσύ δεν είπες ψέματα από την πρώτη ώρα, 
εσύ δεν υποσχέθηκες τίποτα πιο πολύ, 
φταίω εγώ που ελπίζοντας άδικα πήρα φόρα
και άφησα την καρδούλα μου να ονειροπολεί.

Φταίω που ενώ μεγάλωσα
τα ίδια λάθη κάνω
και τα χαμένα από καιρό
πάλι τα ξαναχάνω. 










2. Να 'χα την ξύπνια μηχανή
Στίχοι: Μανώλης Ρασούλης
Μουσική: Πέτρος Βαγιόπουλος
Ερμηνεία: Χριστίνα Μαραγκόζη


Να ’χα την ξύπνια μηχανή στο χρόνο να ’ρθω πίσω
να φτάσω τότε και εκεί που ήταν να σ’ αντικρίσω
να φτάσω τότε και εκεί που ήταν να σ’ αντικρίσω

Να ζήσω πάλι τη σκηνή όπου θα σε φιλήσω
αργά-αργά κι απ’ την αρχή και έτσι γλυκά να σβήσω
αργά-αργά κι απ’ την αρχή και έτσι γλυκά να σβήσω

Αχ, μετά το χωρισμό το τρελό μου το μυαλό
το τρελό μου το μυαλό μου στήνει μηχανές
Κι είναι ωστόσο τόσο απλό να ’ρθεις πάλι εσύ εδώ
να ’ρθεις πάλι εσύ εδώ, φτάνει να το θες

Να ’χα την ξύπνια μηχανή στο χρόνο να ’ρθω πίσω
πριν από κείνη τη στιγμή που μου ’πες θα σ’ αφήσω
Να ζήσω γι’ άλλη μια ζωή και να καθυστερήσω
ν’ αργήσει η δόλια η στιγμή για να σε μεταπείσω

Αχ, μετά το χωρισμό το τρελό μου το μυαλό
το τρελό μου το μυαλό μου στήνει μηχανές
Κι είναι ωστόσο τόσο απλό να ’ρθεις πάλι εσύ εδώ
να ’ρθεις πάλι εσύ εδώ, φτάνει να το θες






1. Σε λάτρεψα
Στίχοι: Γιώργος Σταυριανός
Μουσική: Γιώργος Σταυριανός
Ερμηνεία: Αρετή Μπέλλου


Είναι η βραδιά πολύ πικρή
κι είναι η καρδιά αγριεμένη
κι η αγάπη σου το λιγοστό
το φως που ξεμακραίνει.

Σε γύρεψα στον ουρανό
έρμο μικρό ασφοδίλι
σε λάτρεψα σαν το Χριστό
σ’ Ανάστασης Απρίλη
σε λάτρεψα σαν το Χριστό
μα έφυγες κάποιο δείλι.

Μ’ απόψε που σε καρτερώ
μη φοβηθείς τ’ αγιάζι
βάλε μου λάδι στις πληγές
μην κλαις πια δεν πειράζει.

Σε γύρεψα στον ουρανό
έρμο μικρό ασφοδίλι
σε λάτρεψα σαν το Χριστό
σ’ Ανάστασης Απρίλη
σε λάτρεψα σαν το Χριστό
μα έφυγες κάποιο δείλι.

Σάββατο 19 Σεπτεμβρίου 2015

Το orientation day μιας εντελώς disoriented κοινωνίας




Τα δημόσια πανεπιστήμια δεν έχουν orientation days και γραφεία δημοσίων σχέσεων, ούτε καν δημοσιογράφους που να ενδιαφέρονται γι' αυτά.

Γι' αυτό, να πάτε στα ιδιωτικά να σπουδάσετε.

Κατά τα άλλα, οι εντελώς αντικειμενικοί κριτές των εκπαιδευτικών πραγμάτων - οι ίδιοι που μπερδεύουν τη διαφήμιση (επί πληρωμή, άραγε;) με τη δημοσιογραφία - αποφάσισαν εδώ και καιρό ότι δεν έχουμε καλά δημόσια πανεπιστήμια. 

Αποφάσισαν ότι ακαδημαϊκά είμαστε μια οπισθοδρομική παραγκούπολη.

Κι ότι έχει περισσότερη αξία να καλύπτεις τα ροκ γκρουπάκια του orientation day από το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή που μιλάμε στα εργαστήρια του Πολυτεχνείου Κρήτης και στα αμφιθέατρα του Αριστοτέλειου.

Εκτός κι αν παίζει καμιά κατάληψη από ..."αναρχικούς".

Καταλαβαίνεις τώρα γιατί;

Μου άρεσε επίσης πολύ το LGBT Awareness Club, επειδή είναι πιστοποιημένο από το ίδιο το κολλέγιο.

Ρεεεε! Πού πας ρε Καραμήτρο στο δημόσιο πανεπιστήμιο χωρίς πιστοποίηση;

Αυτά. Προλάβετε!

Ουφ. Πολύ LIFO διαβάζω και με πιάνουν τα υπαρξιακά μου.

Όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω σταρταπάς.

ηρ.οικ.

Πέμπτη 17 Σεπτεμβρίου 2015

Η νεράϊδα και το δέντρο





Από τον επερχόμενο κύκλο τραγουδιών «Η πέτρα του ονειρευτή», σε μουσικές του Γιώργου Καλογήρου και στίχους του Μάνου Ορφανουδάκη. Τα λόγια του τραγουδιού συμπεριλαμβάνονται στην πρώτη συλλογή του Μάνου Ορφανουδάκη με τίτλο «Στίχοι πριν την άνοιξη» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μετρονόμος.


Η ΝΕΡΑΪΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ
στη νεράιδα με το ξωτικό


Μουσική: Γιώργος Καλογήρου
Στίχοι: Μάνος Ορφανουδάκης
Ερμηνεία: Γιώργος Καλογήρου


Μπρος στην Ακρόπολη, στον ίσκιο μίας μάντρας
κάποτε θάφτηκε μονάχος ένας άντρας
για μια νεράιδα που είχε αγαπήσει
όμως δεν μπόρεσε στον κόσμο να κρατήσει.

Λένε πως έσκυψε τα χείλη της να νιώσει
τον ουρανό, για μια στιγμή, να τον κλειδώσει.
Τα είπαν όλα και την έκλεψε το κρύο
μ’ ένα φιλί, το «σ’ αγαπώ» και το «αντίο».

Ό,τι αγάπησε του έσβησε στα χέρια
κι ο νους του ψήλωσε δυο πήχες προς τ’ αστέρια.
Έβγαλε φύλλα και κλαδιά, έγινε δέντρο
πήγε και ρίζωσε βαθιά, στης γης το κέντρο.

Τις νύχτες βγάζει τα τσιμέντα απ’ τ’ αφτιά του
και το φεγγάρι κατεβάζει στα κλαριά του
για τη νεράιδα να μάθει το ρωτάει
αν τη συνάντησε στα μέρη που γυρνάει.

Μα το φεγγάρι απαντάει λυπημένο
μ’ ένα τραγούδι από εκείνη χαρισμένο.
Στα λόγια λέει: «Να μην κλαις για μένα φως μου
σε περιμένω στη συντέλεια του κόσμου».
_____________________

Φλάουτο, φλογέρα: Ελεονώρα Ρούσου
Κλασική κιθάρα: Σωκράτης Λεπτός
Κοντραμπάσο: Ελεάνα Ανδρέου
Ενορχήστρωση: Γιώργος Καλογήρου

Stefanos Rokos: "Revert to Disarray in Antwerp"






"Revert to Disarray in Antwerp"

Ατομική Έκθεση στο Βέλγιο
6 - 17 Οκτωβρίου 2015
γκαλερί Museumstraat25

Εγκαίνια: Τρίτη 6 Οκτωβρίου
+ live performance από τον Stef Kamil Carlens

The chill of love is coming down, people


Stefanos Rokos was born in Athens in 1977. From 1995 to 2000 he studied Painting at the Athens School of Fine Arts under T. Patraskidis. He also attended printmaking courses at the studio of G. Milios. In 2002 he completed his post-graduate studies in printmaking at the Wimbledon School of Art, London, with a scholarship from the Propontis Foundation. From 2005 to 2007 he was supported by a state scholarship for his artistic work. He has had solo and group shows in Greece and abroad. He has been working with Agathi Gallery since 2001, which he represented for four years at International Art fair Art Athina with solo shows. In 2010 he presented a musical/artistic project "Horror & Romance on Another Planet", which included a compilation cd in a numbered edition of 1700 copies with 18 original tracks by Greek and foreign musicians inspired by his exhibition of the same title (www.horrorandromance.com). He has designed the cd covers for artists Foivos Delivorias, Pavlos Pavlidis, Piney Gir, Bobby Conn, Krista Muir, Interstellar Overdrive, Sigmatropic and Christos Leontis. He has also designed book covers and posters for theatre and film. 


Solo exhibitions 
2013: Revert to Disarray: Life After Horror & Romance, Neu Gallery, London, UK
2013: Revert to Disarray, Art Athina 2013, Agathi Gallery, Athens, Greece
​2011: Horror & Romance on Another Planet, CK Art Gallery, Nicosia, Cyprus
2010: Horror & Romance on Another Planet, Agathi Gallery, Athens, Greece.
2010: Horror & Romance on Another Planet> The Prequel, Art Athina 2010, Agathi Gallery, Athens, Greece.
2008: First Contact With Nature, Art Athina 08, Agathi Gallery, Athens, Greece.
2007: After Dinner, Art Athina 07, Agathi Gallery, Athens, Greece.
2006: Painting, Art Gallery Yiomisti Kefali , Sifnos Island, Greece.
2005: Noise and Useful Objects, Agathi Gallery , Athens, Greece.
2002: Painting, Art Gallery Αmymoni, Ioannina, Greece.
​2001: Painting, Agathi Gallery, Athens, Greece

Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου 2015

"Του Γιώργου Ιωάννου" του Χαρίλαου Τρουβά





Μόλις άκουσα τρία πολύ ενδιαφέροντα τραγούδια που μαστόρεψε ο Χαρίλαος Τρουβάς σε στίχους του Γιώργου Ιωάννου: "Η ανάσα σου", "Παρανάλωμα", και "Ολοσκότεινα φιλιά". Τους στίχους τους αλίευσε ο συνθέτης από ένα αφιέρωμα του περιοδικού "Οδός Πανός" στον γνωστό λογοτέχνη και το τελικό αποτέλεσμα μένει πιστό στην επιθυμία του Ιωάννου τα τραγούδια να κινηθούν στη σφαίρα της ρεμπέτικης μουσικής: ρυθμικά, συναντάμε ένα χασάπικο, ένα τσιφτετέλι, κι ένα ζεϊμπέκικο. Ερμηνεύουν η Ιουλίτα Καραπατάκη και ο Θοδωρής Τσάγγαρης.


Για να ακούσετε ή να κατεβάσετε τα τραγούδια, μαζί με την υπόλοιπη εργογραφία του Τρουβά (που ακόμα εξερευνώ και σας καλώ να κάνετε το ίδιο), χτυπάτε εδώ:



Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2015

Η Άννα Γούλα που δεν υπήρξε ποτέ

Διάλεξη της Χαράς Κολαΐτη στο Τμήμα Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών το εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2009-2010. Την πήρα από το διαδίκτυο και έκανα κάποιες ανεπαίσθητες αλλαγές σε σημεία στίξης, κενά, κλπ. Διαβάστε την - η ιστορία είναι γνωστή και παλιά, αλλά η κοπέλα και το εγχείρημα ήταν και παραμένουν πολύ μπροστά.
ηρ.οικ.

ΥΓ: Άννα Γούλα, γύρισε πίσω!

***





ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ονομάζομαι Χαρά Κολαΐτη. Το κείμενο που θα διαβάσετε είναι οι σκέψεις μου, οι προβληματισμοί μου, την περίοδο που ήμουν στα δύο τελευταία έτη της Σχολής Καλών Τεχνών και είχε δρομολογηθεί η δημιουργία και κατασκευή της πτυχιακής μου εργασίας.

Η πτυχιακή μου περιελάμβανε μία ταινία μικρού μήκους, την «Μαρίκα για πάντα», ταινία που πραγματευόταν την προσωπική ζωή χαρακτήρων που παρέπεμπαν στην Μαρία Κάλλας και τον Αριστοτέλη Ωνάση και το ειδύλλιό τους, με τη σχετική εγκατάσταση σαν σινεμά του ’70, με γιγαντοαφίσες, φωτογραφίες του έργου, κοστούμια θεατρικών παραστάσεων της όπερας όπου είχε φορέσει η ηρωίδα Μαρίκα, κλπ.

Το άλλο σκέλος, ο αντίποδας, ήταν η δημιουργία μιας περσόνας λαικο-πόπ τραγουδίστριας, της Άννας Γούλας. Στο χώρο της έκθεσης υπήρχε καναπές και τραπεζάκια με ουίσκι και ξηρούς καρπούς - μια μπαρομπουζουκόβια αισθητική - και εκεί καθόσουν και παρακολουθούσες σε προβολή τα τραγούδια της σταρ Άννας Γούλας, με πρόλογο από παρουσιαστή του επίσης δημιουργημένου από εμένα τηλεοπτικού καναλιού MUD (δηλ. λάσπη).

Μετά την πτυχιακή μου εργασία κυκλοφόρησα τα βιντεοκλίπς της Άννας Γούλας στο διαδικτυακό ΥouTube κι εκεί γνώρισε μεγάλη επιτυχία, αφού πολλοί ήταν εκείνοι που πίστεψαν πως εμφανίστηκε άλλη μία σκυλοτράς περσόνα. Φρόντισα να μην βάλω τα στοιχεία μου σαν δημιουργός, να αφήσω το έργο ανυπόγραφο, ούτε να εξηγήσω περί τίνος πρόκειται γιατί δεν μου αρέσει να εξηγώ τα έργα μου και γιατί ήθελα να δω πώς θα πορευόταν μόνο του. Τα αποτελέσματα αποδείχθηκαν ανώτερα των προσδοκιών μου. Κάποιοι κατάλαβαν περί τίνος πρόκειται, άλλοι υποπτεύθηκαν, άλλοι ξεγελάστηκαν και το πέρασαν για νέα ανερχόμενη σταρ. Γνώρισε υποστηρικτές και πολέμιους.

Μια απ’ τις εκπλήξεις που μου χάρισε η Άννα Γούλα ήταν η πρόσκληση του κυρίου Χαιρετάκη για ομιλία και τον ευχαριστώ πολύ γι αυτό. Με αυτή την αφορμή κατέγραψα τις σκέψεις μου και τους λόγους που με οδήγησαν να δημιουργήσω ένα τέτοιο έργο και τώρα πλέον μπορούμε να τις μοιραστούμε. Καλή ανάγνωση!


Η ΑΝΝΑ ΓΟΥΛΑ ΓΙΑ ΜΕΝΑ

Η Άννα Γούλα έγινε για μένα ένας χώρος - ένα πεδίο όπου εκεί μπορούσα να εναποθέσω τα ερωτήματα μου, τις παρατηρήσεις μου και τους προβληματισμούς μου για τα πράγματα που συνέβαιναν γύρω μου, και ενίοτε να τα μετατρέψω σε εικόνα. Ήταν το δικό μου «βήμα», το μοναδικό που είχα για να μιλήσω - να καταθέσω την άποψή μου - για τα δημόσια πράγματα. Το έφτιαξα μόνη μου εφόσον δεν θα μου το έδινε κανείς.

Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ TV

Το πρώτο, ενοχλητικό πράγμα που θα έδινε τροφή σε μένα για την γέννηση της Αννας Γούλας, ήταν αυτές οι απαίσιες - ακαλαίσθητες μεσημεριανές εκπομπές.

Σαν φοιτήτρια ξυπνούσα μεσημέρι, κι όταν άνοιγα την τηλεόραση έπεφτα πάνω τους. Άρχισα λοιπόν να τις παρατηρώ. Αυτές οι εκπομπές είναι μονάχα ένα μέρος - ένα κεφάλι, στο εννιακέφαλο σώμα της Λερναίας Ύδρας, που ξεκινά από τις 10 το πρωί έως τα απογευματινά δελτία ειδήσεων. Στις εκπομπές αυτές όλα είναι «κακά».

1) Το περιεχόμενο

Δηλαδή τα κουτσομπολιά για τις ζωές των «celebrities», οι προσωπικές τους στιγμές όπως τις κατέγραψε ο φακός κλπ. Περιεχόμενο άνευ σημασίας, και μάλιστα με μια διάθεση «κοιτάγματος μεσ’ απ΄ την κλειδαρότρυπα» στιγμών της προσωπικής τους ζωής και αναμετάδοσης.

2) Το σύνολο της αισθητική της τελικής εικόνας που φτάνει στους δέκτες μας

Τα πλατώ, τα ρούχα, τα μαλλιά, όλα είναι κακόγουστα, με επιλεγμένα έντονα χρώματα, κόκκινα, ρόζ, φούξια στους τοίχους των πλατώ και κίτρινα μαλλιά τις περισσότερες φορές, για να τραβάνε το μάτι. Ακόμα και το στήσιμο των πλάνων με τα «παράθυρα» των συνομιλητών που τις περισσότερες φορές κάθονται δίπλα - δίπλα, το βρίσκω «κακό» - ακαλαίσθητο.

3) Η γλώσσα, οι διάλογοι, οι τηλεκαυγάδες.

Εδώ συναντάμε μια κακή χρήση της γλώσσας, με φτωχό λεξιλόγιο και άπειρα συντακτικά και γραμματικά λάθη. Αυτό όμως είναι το λιγότερο, καθώς διαρκώς συναντάμε «συζητήσεις» για γελοία θέματα, που όμως φτάνουν τους συνομιλητές να διαφωνούν, να φωνάζουν και να διακόπτει ο ένας τον άλλον χωρίς κανένα σεβασμό για τον συνομιλητή τους ή την ομαλή διεξαγωγή του διαλόγου ή την εκπομπή όπου είναι καλεσμένοι ή εργάζονται - παρουσιάζουν.

Επίσης σε τέτοιου είδους εκπομπές λέγονται παντελώς ασήμαντα πράγματα με πολύ σοβαρό τρόπο (π.χ. Αποκλειστικό, το νέο τατουάζ της Τάδε) και αν ειπωθεί ποτέ κάτι «σοβαρό» (ένα θέμα κοινωνικού χαρακτήρα) θα ειπωθεί σίγουρα με έναν τρόπο που δεν θα εκφράζει την πραγματική βαρύτητα - την σημαντικότητα που φέρει (π.χ. «-Ακούσατε για το νέο ασφαλιστικό;» «-Ελα μωρέ τώρα τι μας λες μεσημεριάτικα χα χα… έχουμε τον χωρισμό της τάδε με τον δείνα»…).

Όλα αυτά συμβαίνουν στις οθόνες μας, στα ιδιωτικά κανάλια - πλην σπανίων εξαιρέσεων - από τις 10 το πρωί έως το απόγευμα.

«ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΑΙ»

Υπάρχει και κάτι άλλο, επίσης κακής αισθητικής, που εμφανίζεται πολύ συχνά στις οθόνες μας και είναι ένα καινούριο φαινόμενο με τον τρόπο που αυτό παρουσιάστηκε. Το φαινόμενο «τραγουδιστές».

Τραγουδιστές σε όλους του συνδυασμούς. Τραγουδιστές–ίστριες μόνο, τραγουδίστριες μοντέλα, τραγουδιστές-ίστριες ηθοποιοί, παρουσιάστριες, πολλοί και παντού, ανερχόμενοι και φτασμένοι, νικητές διαγωνισμών ριάλιτι κλπ.. Παρουσιάστηκε ξαφνικά μια μανία, μια τάση που εξαπλώθηκε, με το συγκεκριμένο επάγγελμα και με όλο το λάιφ-στάιλ που το περιβάλλει και το υποστηρίζει, και εμφανίζονταν από παντού επίδοξοι, νέοι τραγουδιστές με το μικρόφωνο στο χέρι και όνειρο την φήμη-αναγνωρισιμότητα και το χρήμα, σε μία εποχή όπου στο τραγούδι μετράει περισσότερο η εικόνα παρά ο ήχος, κι όποιος αντέξει. Τους συναντάμε συχνά στους δέκτες μας, το πρωί καλεσμένοι στις εκπομπές τραγουδούν πλέι-μπακ και σπανιότερα ζωντανά, το μεσημέρι γίνεται λόγος γι’ αυτούς στις κους-κουσάδικες εκπομπές ή βρίσκονται σε τηλεπαράθυρα ή και καλεσμένοι στα πλατώ και το απόγευμα αναφέρονται σε δελτία ειδήσεων συγκεκριμένων καναλιών. Το βράδυ τους συναντάμε επίσης καλεσμένους σε εκπομπές λάιφ-στάιλ. Σπανιότερα (μία φορά τον χρόνο) κάποιος από αυτούς μας εκπροσωπεί στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό τραγουδιού της Γιουροβίζιον, οπότε κάθε χρόνο έχουμε και τον εθνικό μας σταρ, εκπρόσωπο του ονείρου μας στην Ευρώπη.

Υπάρχει όμως και η προέκταση αυτής της υπερδιαφήμισης στην πραγματική ζωή, πέρα από τον γυάλινο κόσμο της τηλεόρασης, κι αυτή βρίσκεται στις «πίστες», στα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης. Εκεί όπου μπορεί να πάει ο καθένας και να δει τους αγαπημένους του αστέρες, να χορέψει στην πίστα δίπλα τους, να φωτογραφηθεί μαζί τους, να πάρει λίγη απ’ την δόξα τους. Εκεί όμως μπορεί να δείξει ή να επιδείξει κι ο καθένας το μέγεθός του, ανάλογα με την ποιότητα του αμαξιού που θα πάει, τη θέση του τραπεζιού που θα κάτσει (πόσο κοντά ή πόσο μακριά από την πίστα), την ποσότητα του αλκοόλ που θα καταναλώσει, και σίγουρα την ποσότητα των καλαθιών με λουλούδια που θα πετάξει. Επίσης τα «είδωλα» δίνουν και τη γραμμή, τη μόδα, τον ενδυματολογικό κώδικα που οι θαμώνες καλούνται να μιμηθούν.

Όπως θα λέγαμε - σύμφωνα με τις ορολογίες της αγοράς - η τηλεόραση διαφημίζει το προϊόν και στις πίστες καταναλώνεται - πουλιέται - ξεπουλιέται.

Ο ΕΞΕΥΤΕΛΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΒΩΜΟ ΤΗΣ ΤΗΛΕΘΕΑΣΗΣ - ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ

Ένα συχνό πλέον φαινόμενο στην τηλεόραση είναι το «ξεπούλημα» της ιδιωτικής ζωής και των ανθρώπινων σχέσεων για χάρη της τηλεθέασης. Άνθρωποι που βγάζουν στον αέρα τις προσωπικές τους κόντρες, τηλετσακωμοί, στιγμές και σκηνές της ιδιωτικής τους ζωής, της ερωτικής τους ζωής, για χάρη της δημοσιότητας ή περιπτώσεις που η δημοσιότητα λειτουργεί σαν τιμωρία για την διαπόμπευση κάποιου. Και βέβαια, από την μια υπάρχουν αυτοί οι οποίοι είναι πρόθυμοι να προβληθούν κατ’ αυτόν τον τρόπο, όμως υπάρχουν και οι άλλοι που είναι σαφώς πρόθυμοι να τους προβάλλουν, παρουσιαστές εκπομπών, υπεύθυνοι καλεσμένων, ιδιοκτήτες καναλιών. Και δυστυχώς υπάρχει κι ένα αδηφάγο κοινό, έτοιμο να κατασπαράξει ανθρώπινο πόνο, ίντριγκα, πορνό.

Έτσι έχουμε φτάσει να είμαστε θεατές ζωντανών ερωτικών εξομολογήσεων, παρακάλια για επιστροφή στο κοινό σπίτι του ζεύγους μετά από χωρισμό, τηλε-διαζύγια μετά ξύλου και μαρτύρων, ιπτάμενα τακούνια, απανωτά εξώδικα και καυγάδες σε συνέχειες με αγγελιοφόρους-μεσάζοντες δημοσιογράφους, σχολιασμούς, και εν μέρει, αναμετάδοση υλικού πορνό.

Όπως επίσης έχουμε δει και την εκμετάλλευση ανθρώπων «μη υποψιασμένων», «ιδιαίτερων», εντελώς διαφορετικών από ό,τι έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε, από επιτήδειους που τους εκμεταλλεύτηκαν και προτάσσοντάς τους σαν «άποψη» κέρδισαν σε τηλεθέαση - χάρη σε αυτό το αξιοπερίεργο - βάζοντάς τους να παίζουν θεατρικά και να τραγουδούν τραγούδια που καθόλου δεν τους ταίριαζαν βγάζοντας οι δεύτεροι λεφτά.

Αναφέρομαι στην περίπτωση των «παρατράγουδων». Φυσικά όταν το προϊόν μπαγιάτεψε και ήταν αδύνατον να καταναλωθεί, πετάχθηκε, αφού είχε επιτυχώς καταφέρει να γίνει αποδεκτή μια ούλτρα-τρας αισθητική από το ευρύ κοινό και να «νομιμοποιηθεί - καθιερωθεί» ένα τέτοιου τύπου δραματικό φρίκ-σόου με τραγικές και στην πραγματικότητα μορφές, τους πρωταγωνιστές του.

Σημασία έχει βέβαια και το περιβάλλον, το οποίο και επιτρέπει να εκτυλίσσονται αυτά. Παράλληλα λοιπόν έχουμε ένα πολιτικό σκηνικό όπου επικρατούν τα σκάνδαλα, η διαφθορά, η λαμογιά, η κλοπή εις βάρος του ελληνικού λαού και η ατιμωρησία.

Όλα αυτά συμβαίνουν κι αναπτύσσονται μέρα με την μέρα. Κι αν στην αρχή μας έκαναν εντύπωση, μετά γελάσαμε και μετά τα συνηθίσαμε. Παρακολουθούμε πλέον με απάθεια τηλεξεφτίλες να εκτυλίσσονται όλο και πιο συχνά και με μεγαλύτερη σφοδρότητα κι αποκαλυπτικότητα.

Τόσο που πια νομίζουμε πως η ξεφτίλα είναι μέρος της καθημερινής μας ζωής κι η λαμογιά «μαγκιά» για να κερδίσεις χρήματα.

Η δικαιοσύνη, η ταπεινοφροσύνη κι η αξιοπρέπεια χάθηκαν, κι έχουμε οδηγηθεί σε μία κατάπτωση - κατάργηση αξιών. Όταν μιλάω για ηθικές αξίες, για να είμαι ξεκάθαρη, εννοώ το απλό, το πάγιο ότι «πάνω απ’ όλα είναι ο άνθρωπος». Η ανθρώπινη υπόσταση, λοιπόν, ισοπεδώνεται σήμερα για χάρη του κέρδους.

ΟΣΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΟΙ ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΣΟ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΤΟ ΚΕΡΔΟΣ

Το κέρδος λοιπόν είναι ανήθικο, σύμφωνα με την δική μου άποψη, και βάζοντας σαν μέτρο τον άνθρωπο. Στην τηλεόραση αλλά και στον Τύπο φαίνεται αυτό σε πολλές περιπτώσεις.

Τα τελευταία χρόνια έκαναν την εμφάνισή τους τηλεπαιχνίδια με πρωταγωνιστές απλούς ανθρώπους, πολίτες-τηλεθεατές, όπως το Big Brother (που και μόνο το όνομα του παιχνιδιού σημαίνει φρικτά πράγματα για όποιον έχει διαβάσει το βιβλίο «1984» του Όργουελ), όπου η ζωή των παιχτών, κλεισμένων σ’ ένα σπίτι, αποτελεί το περιεχόμενο του παιχνιδιού, κι ο τηλεθεατής παρακολουθεί απ’ το σπίτι του τις ζωές τους. Αλλά και παιχνίδια στο ίδιο μοτίβο όπως το Survivor, η Φάρμα και άλλα, με πιο πολλή δράση. Σε όλες τις περιπτώσεις των παραπάνω παιχνιδιών, ο κάθε παίκτης έχει μια στιγμή προσωπικής εξομολόγησης σε ένα δωμάτιο, απέναντι από μία κάμερα και για να παραμείνει στο παιχνίδι πρέπει να πει – να εξομολογηθεί ποιούς συμπαίκτες του δεν συμπαθεί ή κατά την γνώμη του ποιοί πρέπει να αποχωρήσουν από το παιχνίδι. Οι παίκτες που θα συγκεντρώσουν τις περισσότερες αρνητικές ψήφους βγαίνουν προτεινόμενοι για αποχώρηση και δίνονται στις ορέξεις και αποφάσεις του κοινού, δηλαδή των τηλεθεατών που με την ψήφο τους μέσω τηλεφώνου θα εκλέξουν τον παίκτη που θα αποχωρήσει απ’ το παιχνίδι.

Παρατηρούμε λοιπόν στα παιχνίδια αυτά τους παίκτες στο ρόλο του ρουφιάνου, που μετράει με το σταγονόμετρο τις πράξεις των γύρω κι αν καταφέρει να τους εκτοπίσει - βγάλει απ’ το παιχνίδι, εξασφαλίζει την δικιά του παραμονή σε αυτό, με τελικό στόχο την νίκη, δηλαδή το βραβείο, το χρηματικό έπαθλο, δηλαδή το κέρδος.

Παρατηρούμε όμως και τους τηλεθεατές - αποδέκτες στον ρόλο του μπανιστιρτζή ο οποίος έχει και δικαίωμα συμμετοχής με την ψήφο του τηλεφωνικώς.

Σύνηθες φαινόμενο επίσης είναι οι τηλετσακωμοί, σε κάθε είδους εκπομπή. Τηλετσακωμούς συναντάμε στα δελτία ειδήσεων, στα παράθυρα με τους καλεσμένους πολιτικούς διαφορετικών κομμάτων που είναι να απορεί κανείς γιατί επιτρέπεται να συμβαίνει αυτό το κομφούζιο, ενώ υπάρχει η δυνατότητα και πολλοί τρόποι ώστε να αποφευχθεί μια τέτοια κατάσταση. Στα μεσημεριανάδικα κους - κουσάδικα επίσης απαντάται, αλλά και με δόσεις. Δηλαδή ερωταπαντήσεις και διαξιφισμοί από τις δύο αντίθετες πλευρές ταυτοχρόνως αλλά και με συνέχειες ανά ημέρα. Δηλαδή Δευτέρα η τάδε είπε αυτό και την Τρίτη η δείνα απάντησε έτσι στην τάδε που την Δευτέρα είπε … κλπ.

Κι επίσης σε κάθε είδους ριάλιτι οι παρεξηγήσεις και οι προσβολές δίνουν και παίρνουν προς χάρην της τηλεθέασης. Όσο μεγαλύτερη η κόντρα, αναλόγως και πού παρουσιάζεται και από ποιούς, τόσο περισσότερες μέρες - ώρες απασχολεί και τρέφει άλλες εκπομπές - αυτό πού λέμε πια «επικαιρότητα». Και όσο πιο αποκαλυπτική, τόσο πιο κερδοφόρα, αφού πλέον και η κακή δημοσιότητα είναι διαφήμιση και όχι ντροπή.

Τέλος έχουμε και τις καταγγελτικές εκπομπές ή εκπομπές καταγγελτικού λόγου ή τηλεδικεία. Εκπομπές όπου «καταγγέλλονται» τα «λάθη», αυτοί οι οποίοι έκλεψαν και έφαγαν και γενικότερα «εκμεταλλεύτηκαν τον κοσμάκη», οι οποίοι, αν έχει η εν λόγω εκπομπή την αλήθεια με το μέρος της και ο καταγγελλόμενος δύναμη, δεν πρόκειται να τιμωρηθεί ποτέ. Και εάν τύχει ποτέ και συμβεί κάτι τέτοιο, δηλαδή αν κάποιος τιμωρηθεί, θα είναι ο πιο αδύναμος κρίκος στην αλυσίδα της διαφθοράς ή θα είναι τέτοιες οι συνθήκες, όπου θα χρειάζεται απαραιτήτως να βρεθεί το κατάλληλο εξιλαστήριο θύμα.

Τα γεγονότα συνήθως σε αυτές τις εκπομπές λήγουν αναίμακτα όπως αναίμακτες και χλιαρές είναι και οι επιλογές των θεμάτων και συχνά των καλεσμένων. Παλαιότερα συναντήσαμε και «χυδαία» θεματική επιλογή σχετικά με την προσωπική ζωή καλλιτέχνη, όπου εδώ έχουμε μια παραβίαση της ιδιωτικότητας, βγάζοντας στον αέρα τη σεξουαλική ζωή του καλλιτέχνη και τις προτιμήσεις του. Γεγονός που οδήγησε στην πτώση τις καριέρας του, ρεζιλεύοντας τον για πράγματα που ούτε η ίδια η δικαιοσύνη δεν είχε λόγο να επέμβει, και ταυτόχρονα άνοδο της ακροαματικότητας της εκπομπής και της φήμης του παρουσιαστή της.

Και πάλι εδώ θα ήθελα να παραλληλίσω τέτοιου είδους εκπομπές με τα «δελτία μίσους» που αναφέρονται στο Οργουελικό 1984. Και τα δύο λειτουργούν σαν αποσυμπιεστές πίεσης - νεύρων - μίσους και ένα ελαφρύ αίσθημα απόδοσης - εν μέρει - δικαιοσύνης.

Εδώ θα ήθελα να δώσω και κάποια μικρά παραδείγματα (ηθικών) εκπτώσεων - κέρδους όπως πχ: όσο πιο αποκαλυπτική είναι μια φωτογράφιση σε ένα περιοδικό (δηλαδή όσα πιο πολλά ρούχα βγάλει ένα μοντέλο) τόσο πιο πολλά φύλλα θα πουλήσει και τόσο πιο «γνωστό» -«αναγνωρίσιμο» θα γίνει το εν λόγω μοντέλο. Όσο πιο πολλά σκάνδαλα δημιουργεί μια τηλεπερσόνα – τόσο πιο πολύ ασχολούνται μαζί της οι άλλες εκπομπές 'κους κους' περιεχομένου. Όσο πιο «ρεζίλι» γίνεται κάποιος με τη συμπεριφορά του, ή με πράγματα που ισχυρίζεται, τόσο πιο πολύ προβάλλεται και απασχολεί τηλεοπτικό χρόνο.

Όλα αυτά αναμεταδίδονται, κυκλοφορούν και ρέουν από τη μία εκπομπή στην άλλη και πολλές φορές καταλήγουν σε θέματα σατυρικών εκπομπών που και αυτές με τη σειρά τους τούς κάνουν τη χάρη να ασχοληθούν μαζί τους και το πράγμα πάει λέγοντας… 

ΤΟ STAR SYSTEM ΟΠΩΣ ΤΟ ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΟΜΑΙ

Το star system είναι ένα πολύ δυνατό χαρτί – όπλο της καπιταλιστικής κοινωνίας, γιατί το star system υποδεικνύει το lifestyle.

Με πολύ απλά λόγια: οι σταρ είναι οι πιο γνωστοί - αναγνωρίσιμοι - «οι καλύτεροι» όπου έχουν πάντα τα αντίστοιχα υλικά αγαθά, τα πιο γνωστά - αναγνωρίσιμα - τα καλύτερα. Είναι το παράδειγμα προς μίμηση στον κάθε φιλόδοξο καταναλωτή.

Είναι το σημείο όπου το ένα προϊόν διαφημίζει το άλλο και αντίθετα. Αυτό συμβαίνει στην TV αλλά και στη ζωή. Πχ. Η Britney Spears διαφημίζει την Pepsi, όμως και η Pepsi διαφημίζει την Britney. Η Britney όμως πέρα από την TV, στην πραγματική της ζωή τυχαίνει να έχει και ένα Χ αμάξι π.χ. οπότε πάλι το διαφημιζόμενο προϊόν Britney διαφημίζει το προϊόν Χ αμάξι, με την επιλογή της αυτή. Αντίστοιχα και στη φτωχότερη Ελληνική σόου-μπιζ, π.χ ο εγχώριος Σάκης διαφημίζει την Χ εταιρεία τηλεπικοινωνιών και η Χ εταιρεία με τη σειρά της διαφημίζει - στηρίζει τον σταρ Σάκη.

Και πως διαμορφώνουν ένα προτεινόμενο λαϊφ-σταϊλ; Με τον τρόπο ζωής τους. Ο σταρ Σάκης π.χ. που συζεί με το επιτυχημένο μοντέλο Χ που και οι δύο τους έχουν ένα ακριβό αμάξι, όπου μένουν στην ακριβή περιοχή τάδε…

Νομίζω πλέον πως οι διαφημίσεις εμπνέονται από τους σταρς και οι σταρς από τις διαφημίσεις. Σε κάθε εποχή, η κάθε κοινωνία είχε ανάγκη από πρότυπα για την ενίσχυση του μύθου της. Σε καιρό πολέμου, τα πρότυπα είναι ήρωες οι οποίοι μάλιστα όταν δεν υπάρχουν, κατασκευάζονται. Στην σημερινή καπιταλιστική κοινωνία, όπου στις ανεπτυγμένες χώρες Ευρώπης και Αμερικής δεν γίνονται πόλεμοι, την θέση των ηρώων παίρνουν πλέον οι «σταρς».

ΠΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΝΤΑΙ (ΚΑΤ’ ΕΜΕ) ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΝΑΝΕ ΤΕΛΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΛΟ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΗΛΕΤΟΠΙΟ

Με τα προαναφερόμενα όμως, διαμορφώνεται μια κατάσταση στη τηλεόραση η οποία ξεφεύγει από το κουτί της συσκευής και προεκτείνεται στην κανονική ζωή. Μέσα από όλο αυτό το τηλεοπτικό σκηνικό, αναδεικνύονται άνθρωποι ή πορείες ανθρώπων που λειτουργούν ως πρότυπα και πιστεύω πως βοηθούν - επηρεάζουν στην διαμόρφωση συνειδήσεων.

Οι εκπομπές κουτσομπολιού και λάιφ σταϊλ έχουν κατακλύσει την TV, όμως και τα αντίστοιχα έντυπα, εφημερίδες - περιοδικά δεν πάνε πίσω. Στο ράδιο, επίσης, στους περισσότερους σταθμούς, ακούς πολύ συγκεκριμένα πράγματα, ελληνική πoπ ή λαϊκο-πoπ ή ξένα διεθνή χιτ της περιόδου ή καλύτερα της «σαιζόν». Ο καταιγισμός της συγκεκριμένης μέινστριμ κουλτούρας έρχεται και επιβάλλεται μέσω της επανάληψης από παντού.

Είναι πολύ εύκολο να δούμε τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης κουλτούρας και την εφαρμογή της στην καθημερινότητα. Αν παρατηρήσουμε θα δούμε ότι οι επιρροές π.χ. της μόδας, υπάρχουν και κυκλοφορούν. Πράγματα που διαφημίζονται «φοριούνται». Προτεινόμενες συμπεριφορές και στάσεις «υιοθετούνται». Οι απλοί μέσοι άνθρωποι αρέσκονται στο να μιμούνται τους σταρς, θέλουν να ντύνονται σαν αυτούς, να κυκλοφορούν ή να κάνουν διακοπές όπου και αυτοί, και θα ήθελαν να έχουν σπίτια και αμάξια σαν τα δικά τους. Μπορεί ακόμα και να ακούσεις συζητήσεις σχετικά με λεπτομέρειες της προσωπικής τους ζωής (των σταρς).

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

Η τηλεόραση, τα έντυπα, η μόδα κ.α. διαμορφώνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την αισθητική του σήμερα. Αυτό το νεο-κίτς συνδυασμό συντηρητικού - σέξι πατριωτισμού. Επίσης, ξενόφερτα πρότυπα από τηλεπαιχνίδια μέχρι την ποπ κουλτούρα αντιγραμμένα, εκτελεσμένα και βαπτισμένα εγχώρια με πολύ κακό τρόπο. «Μπιτάκια» και «κλιπάκια» σε στυλ αμερικανικών προτύπων (R’n’B κλπ.) παράγουν αποτελέσματα ψεύτικης - δηλαδή μη αυθεντικής και γι’ αυτό κακής - αισθητικής.

Όλα αυτά φυσικά «ανθούν» σε μια κοινωνία που τα αποδέχεται και τα καταναλώνει. 

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ποιός είναι ο ρόλος της τέχνης στη σημερινή κοινωνία και ποιός ο ρόλος του καλλιτέχνη; Οφείλει ο καλλιτέχνης να ασχοληθεί με τα φαινόμενα αυτά, ως ένα μέρος της αισθητικής της σύγχρονης κοινωνίας, ή είναι προτιμότερο να τα κάνει «αόρατα» εφόσον δεν τα αποδέχεται αισθητικά αλλά ούτε τον αφορούν;

Πρέπει ο καλλιτέχνης να παίρνει μέρος, με το έργο του ή την στάση του, στο σύγχρονο γίγνεσθαι, ή να μένει αφοσιωμένος στην τέχνη αυτή καθαυτή, κλεισμένος στο εργαστήριο του, σκεπτόμενος πιο διαχρονικά αιώνια, άλυτα προβλήματα της ανθρώπινης φύσης ή τέλος, να αφοσιώνεται στη μελέτη της φύσης, του χρώματος, της αισθητικής, του μέτρου;

Εδώ ο καθένας θα δώσει την δική του απάντηση και εκδοχή. Ωστόσο το συγκεκριμένο ερώτημα μπορεί να αναφέρεται και σε άλλους κλάδους – επαγγέλματα ή για να το ανοίξω – γενικεύσω «οφείλει» ο κάθε άνθρωπος να ασχολείται με τα κοινωνικά φαινόμενα αυτά και τα προβλήματα της εποχής του που έχουν σχέση και μεταφέρονται στον τόπο εργασίας του ή τα προσωπικά προβλήματα του καθενός είναι πιο δυνατά ώστε να απασχολούν την καθημερινότητά του;

Εγώ θα σταθώ σε μία φράση που είπε ο εικαστικός Γιάννης Κουνέλλης σε μία διάλεξη που έδωσε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών: «το να μιλήσει κάποιος στις μέρες μας, είναι αυτοκτονία. Το να μη μιλήσει, είναι δολοφονία». Και εδώ θέλω να προσθέσω το θέμα της «στάσης» απέναντι στα πράγματα και ότι η μη στάση είναι στάση.

Αγαπημένοι μου καλλιτέχνες-δημιουργοί είναι ο Μπέρτολντ Μπρέχτ και ο Τσάρλυ Τσάπλιν. Δύο διαφορετικοί καλλιτέχνες. Γερμανός θεατρικός συγγραφέας ο πρώτος και Άγγλος ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος και μουσικός ο δεύτερος. Αν και το έργο τους είναι διαφορετικό, ωστόσο και οι δύο παίρνουν «στάση» απέναντι στα πράγματα, τα εξετάζουν με κριτικό μάτι, με κέντρο τον άνθρωπο και το κάνουν πράξη στα έργα τους.

Ιδιαίτερη εντύπωση μου είχε κάνει η «Όπερα της Πεντάρας» του Μπρέχτ. Η όπερα ήταν πάντα διασκέδαση των αστών. Ο Μπρέχτ έγραψε μια όπερα με χαρακτήρες ζητιάνος πόρνες και ληστές, για να ταρακουνήσει, να προκαλέσει την αστική τάξη της εποχής του. Μια όπερα με πολύ διαφορετικό περιεχόμενο από τις προηγούμενες, μια ανατρεπτική όπερα.

Όσο και εάν φαίνεται περίεργο ή όχι, αυτά είχα στο μυαλό μου όταν έφτιαχνα την Άννα Γούλα. Προσπάθησα να φτιάξω μια σύγχρονη «μέινστριμ» περσόνα, ένα σύγχρονο «είδωλο» - αντι-είδωλο, μια σκυλού – αντισκυλού, πιο υπερβολική αλλά και πιο ειλικρινής, που θα πρέσβευε κάτι διαφορετικό από τις άλλες, τις κανονικές.

Κρατώντας την άθλια αισθητική και το σκυλο-τρας τέμπο, σαν γλώσσα που μιλιέται - γίνεται κατανοητή από το ευρύ κοινό σήμερα, τα χρησιμοποίησα, αντιστρέφοντας, διαστρεβλώνοντας, διογκώνοντας τα μηνύματα. Μπορούμε λοιπόν να «παίζουμε» με τα ίδια «όπλα» αλλάζοντας το περιεχόμενο.

ΠΟΙΑ Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΓΟΥΛΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΛΑΪΚΟ -ΠΟΠ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΡΙΕΣ

Μετά την επιτυχία στο διαδικτυακό YouTube, άρχισαν να έρχονται προτάσεις για εμφανίσεις σε εκπομπές παντός τύπου όπως και σε περιοδικά. Πού βρίσκεται όμως το ερώτημα και πού η παγίδα; Κατά πόσο είναι πραγματική αυτή η περσόνα; Τι στόχο έχει και ποιόν εξυπηρετεί; Πού σταματάει η Άννα και που αρχίζει η Χαρά; 

Σε τι είδους εκπομπές μπορεί να εμφανισθεί και ως τι; Μπορεί να εμφανισθεί - πάρει μέρος σε πράγματα που «σατιρίζει» και δεν αποδέχεται; Και πάλι… η ΄Αννα Γούλα δεν είναι στη πραγματικότητα λαϊκο-πόπ σκυλού όπως θα λέγαμε, και εάν ήταν, θα ήταν προβοκάτορας σκυλού. Θα έπρεπε λοιπόν να πάει καλεσμένη σε εκπομπές όπου παραβρίσκονται φανατικοί λαϊκο-πόπ «σταρς» και εάν το έκανε, τι διαφορά θα είχε τελικά στην πράξη από αυτό που κατακρίνει - καταδεικνύει; Σε αυτή τη περίπτωση θα ακύρωνε την υπόσταση - την όποια ύπαρξή της.

Μια σταρ θέλει τα μίντια. Φαινομενικά την υπηρετούν και ουσιαστικά τα υπηρετεί και τα θρέφει. Στην περίπτωση όπου «αποδοκιμάζεις» τέτοιες συγκεκριμένες συμπεριφορές για τους παραπάνω λόγους, επιλέγεις να παρευρεθείς σε αυτά (μίντια, προαναφερθείσες καταστάσεις) όταν σε καλέσουν;

Εδώ επανέρχεται το θέμα της «στάσης» απέναντι στα πράγματα. Η στάση» και η πράξη είναι αυτές που τελικά κάνουν τη διαφορά. Αυτές μας χαρακτηρίζουν και από αυτές κρινόμαστε.